1682 yılında 3. Fyodor öldüğünde tahta kimin geçeceği Rusya’da kargaşaya sebep olmuştu. Çünkü 3. Fyodor bir varis bırakmadan ölmüştü. Rus boyarları arasında bazıları 1. Aleksey’in oğlu 5. İvan’ı desteklerken bazı boyarlar ise 1. Aleksey’in diğer oğlu 1. Petro’yu desteklemişti. 1682 yılında 5. İvan 16 yaşındaydı. Aynı zamanda zihinsel ve fiziksel engelleri vardı. 1. Petro ise 10 yaşındaydı. Duruma İvan ve Petro’nun ablası Sofya’nın bir askeri darbe ile müdahale etmesiyle tahta hem Petro hem de İvan geçti. Sonrasında Sofya iki kardeşin de yaşlarının küçük olmasının sebebiyle tahta naip yönetici olarak geçti ve Sofya aşığı Vasili ile Rusya’yı yönetmeye başladı. Sofya zaman içinde Petro’nun Moskova’dan uzaklaşmasına sebebiyet verecek hamleler de yaptı. Sofya 1689 yılında 1. Petro gelip darbe yapana kadar yönetimde kaldı. 1689 yılında 1. Petro Rusya’yı kardeşi ile birlikte yönetmeye başladı. 1694 yılında 1. Petro’nun annesinin ve 1496 yılında 5. İvan’ın ölmesiyle hayatlarını kaybetmeleriyle Rusya’da iktidar gücü tamamen 1. Petro’nun eline geçti.

1. Petro Rusya’da büyük reformlar yapmak isteyen birisiydi. Bu reformları yapaya ilk olarak ticaretten başlamak istiyordu. Ancak Rusya’nın denize kıyısı olan topraklarında deniz ticareti yapmak ve Rusya’yı denize açmak mümkün değildi. Bu yüzden Petro Rusya’nın dünyaya açılabileceği bir denize kıyısı olan bölgeleri hedeflemekteydi. Bu amaçla 1. Petro 1695 yılında Osmanlı Devleti’nin elinde bulunan Azak Kalesi’ni almayı denedi ancak bu saldırısında başarılı olamadı. Bunun en büyük sebeplerinden birisi Rus donanmasının yeterince kuvvetli olmamasıydı. 1. Petro özellikle denizciliği kuvvetlendirebilmek ve batıda yaşanan ilerlemeleri yakalayabilmek için İngiltere, İtalya ve Hollanda’ya özel olarak seçilmiş Rus gençleri eğitime yolladı. Ayrıca 1. Petro bizzat kendisi gizli bir şekilde kendi gönderdiği öğrencilerle birlikte Avrupa’ya giderek denizcilik eğitimleri aldı.

1. Petro Avrupa’da aldığı eğitimler sırasında Rusya’da kendisini devirip yerine tekrardan Sofya’yı tahta geçirmeye yönelik çıkan askeri isyanlardan dolayı Rusya’ya dönmek zorunda kaldı. İsyanı çıkartan Rus tüfekli birlikleri olan Streltsy’i dağıttı ve isyanı bastırdı. 1700 yılına gelindiğinde Rusya Osmanlı Devleti ile barış yaptı. 1. Petro uzun zamandır Avrupa’nın güçlü devletleriyle savaşan ve yorgun düşen Osmanlı’nın artık savaşacak hali kalmamasından yararlandı ve İstanbul Antlaşması ile Azak Kalesi’ni Rus topraklarına kattı. Rusya bu sefer Azak Kalesi’nin yanında başka kaleler de almıştı. Bu şekilde Rusya Karadeniz’de konumunu oldukça sağlam hale getirmişti. Bu barıştan sonra Petro Baltık Denizi’nde toprak elde etmek amacıyla Lehistan – Litvanya Birliği’ni yanına alarak 1700 yılında İsveç’e saldırdı. Ancak Rus ordusu ilk zamanlarında başarısız saldırılar gerçekleştirdi. 1. Petro savaş devam ederken Rus ordusunu modernize etti ve İsveç’le 1709 yılında yaptığı Poltava Muharebesi’ni kazandı. Dönemin İsveç kralı yaralı bir şekilde kaçıp Osmanlı topraklarına sığındı. Onu takip eden Rus askerleri Osmanlı sınırlarına girip yıkım yaratması ve İsveç kralının Osmanlı’dan yardım istemesi Osmanlı Devleti’nin Rusya’ya 1710 yılında savaş açmasına sebep oldu.

Bu savaşta galip çıkan taraf Osmanlı oldu ve 1711 yılında Osmanlı ile Rusya arasında Prut Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmaya göre Rusya Azak Kalesi’ni Osmanlı Devleti’ne geri verdi ve İsveç kralı ülkesine serbest bir şekilde dönebildi. Prut Antlaşması’ndan sonra 1. Petro tüm dikkatini İsveç Krallığı’na çevirdi. Rusların İsveç Krallığı’yla olan savaşı 1721 yılında bittiğinde zafer Rusya’nın olmuştu. Rusya Baltık denizinde kıyısı bulunan toprakları İsveç’ten almıştı. Bu topraklar günümüzde Estonya ve Letonya’nın olduğu topraklardı. 1722 yılında 1. Petro bu zaferden sonra İran üzerine sefere çıktı ancak 1. Petro bu sefer sırasında sağlık sorunlarından dolayı hayatını kaybetti. Petro hayatta olduğu süre boyunca Rusya’ya çok sayıda yenilik kattı. Hatta 1. Petro günümüzde Sankt Petersburg olarak bilinen şehrin yapılması emrini veren Rus çarıdır. Bu şehir Rusya’nın başkenti yapıldı. Petro imparator unvanını alan ilk çardı ve Rusya’yı bir imparatorluk haline getirdi. 1. Petro askeri alandan ekonomik alana, idari alandan dini alana kadar Rusya’da her alanda reformlar yaptı ve Rusya’yı sonsuza kadar değiştirdi.

 

1. Petro kimdir?