Birinci Dünya Savaşı’nda, Kafkasya'da açılan “Doğu Cephesi’ nde ve talihsiz “Sarıkamış Harekâtı” sırasında yaşananlar birçok noktasında, hala gölgelidir, belirsizdir; ayrıntılar azdır. Bu cephedeki askerlerin daha sonra Rusya'daki zorlu esaret yılları hakkında da belge ve bilgiler sınırlıdır. Ancak diğer cephelerde olduğu gibi Kafkasya Cephesi'nde de kimi subay ve yedek subayların anı ve günlükleri, bu konularda, kısmen de olsa olaylara ışık tutarlar.

İşte bu günlüklerden biri de Doğu Cephesi'nde savaşan ve uzun yıllar esir kamplarında kalan Halil Ataman'a aittir. Halil Bey, gün lüklerinde sadece savaş hattında ve esir kamplarında yaşadıklarını anlatmamış, bulunduğu coğrafyadan hareketle edindiği çok önemli gözlem ve izlenimlerine de yer vermiştir.

Bu nedenle de Halil Ataman’ın günlükleri sadece savaş tarihi açısından değil, sosyoloji, etnografya, sosyal antropoloji ve coğrafya açısın dan da değer taşımaktadır. Halil Bey, 24 Ağustos 1914 tarih ve 4566 sicil numarasıyla “İhtiyat Zabiti Talimgâhı'na kaydolur. Buradaki eğitimin ardından, Maçka’daki Küçük Zabit Mektebi 'ne gönderilir.

1915'in 14 Şubat'ında gelen bir emir, bu çiçeği burnun da yedek subayın hayat seyrini değiştirir. Gelen emirde, Kafkasya Cephesi'ne altmış kişinin gönderileceği ve önceliğin gönüllülere ait olduğu bildirilmektedir. Halil Bey ve Niğdeli üç arkadaşı, gönüllü olarak bu görevi kabul ederler. Görev yapacakları yer, Erzurum'dur. 15 Şubat'ta gönüllülerden oluşan altmış kişilik kafile Haydarpaşa'dan trenle yola çıkar.

Ulukışla'da trenden inen kafile kiraladıkları bir araba ile 25 Şubat'ta Kayseri'ye ulaşır. Kayseri’den sonra Sivas'a gelen kafile burada Merkez Komutanlığı'nın kendilerini Erzurum’a götürecek araçları göndermesini bekler. Sivas Taşhan'da iki hafta süren bu bekleyiş Merkez Komutanlığı’nın temin ettiği araçların gelmesiyle sona erer. Taşhan'da kendilerini götürecek aracı bekleyen askerler, gelen “araçları” gördüklerinde, epey şaşırırlar: Kafileyi Erzurum'a taşıyacak “araçlar”, eşeklerden oluşmaktadır. Eş yalar için 6 eşek arabası, askerler için de 60 eşek temin edilmiştir.