85 sayılı Teşkilat-ı Esasiye Kanunu metni aşağıdadır.

TEŞKÎLÂT-I ESÂSÎYE KANUNU

Mevadd-ı Esasiye

Kabul Tarihi: 20/01/1921

MADDE 1– Hâkimiyet bilâ-kayd u şart milletindir. İdare usulü halkın mukadderatını bi’z-zat ve bi’l-fiil idare etmesi esasına müsteniddir.
MADDE 2– İcra kudreti ve teşrî salâhiyeti milletin yegâne ve hakiki mümessili olan Büyük Millet Meclisinde tecelli ve temerküz eder.
MADDE 3– Türkiye devleti, Büyük Millet Meclisi tarafından idare olunur ve hükümeti “Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti” unvanını taşır.
MADDE 4– Büyük Millet Meclisi vilayetler halkınca müntehab âzâdan mürekkeptir.
MADDE 5– Büyük Millet Meclisinin intihabı iki senede bir kere icra olunur. İntihab olunan âzânın âzâlık müddeti iki seneden ibaret olup fakat tekrar intihab olunmak caizdir. Sabık heyet lâhik heyetin ictimaına kadar vazifeye devam eder. Yeni intihabât icrasına imkân görülmediği takdirde ictima devresinin yalnız bir sene temdidi caizdir. Büyük Millet Meclisi âzâsının her biri kendini intihab eden vilâyetin ayrıca vekili olmayıp umum milletin vekilidir.
MADDE 6– Büyük Millet Meclisinin heyet-i umumiyesi teşrîn-i sâni ibtidasında davetsiz ictima eder.
MADDE 7– Ahkâm-ı şer’iyyenin tenfizi, umum kavânînin vâz’ı, ta’dili, feshi ve muahede ve sulh akdi ve vatan müdafaası ilânı gibi hukuk-ı esasiye Büyük Millet Meclisine aittir. Kavânîn ve nizamat tanziminde muamelat-ı nâsa erfak ve ihtiyacat-ı zamana evfak ahkâm-ı fıkhiye ve hukukiye ile âdab ve muamelât esas ittihaz kılınır. Heyet-i Vekile’nin vazife ve mesuliyeti kanun-ı mahsus ile tayin edilir.
MADDE 8– Büyük Millet Meclisi, hükümetin inkısam eylediği devairi kanun-ı mahsus mu-cibince intihab-kerdesi olan vekiller vasıtasıyla idare eder. Meclis, icraî hususat için vekillere veche tâyin ve lede’l-hace bunları tebdil eyler.
MADDE 9– Büyük Millet Meclisi heyet-i umumiyesi tarafından intihab olunan reis, bir intihab devresi zarfında Büyük Millet Meclisi Reisi’dir. Bu sıfatla Meclis namına imza vaz’ına ve Heyet-i Vekile mukarreratını tasdika salâhiyettardır. İcra Vekilleri Heyeti içlerinden birini kendilerine reis intihab ederler. Ancak Büyük Millet Meclisi Reisi, Vekiller Heyeti’nin de reis-i tabiisidir.

İdare

MADDE 10– Türkiye, coğrafi vaziyet ve iktisadi münasebet nokta-i nazarından vilâyetlere; vilâyetler kazalara münkasım olup kazalar da nahiyelerden terekküb eder.

Vilayet

MADDE 11– Vilâyet, mahallî umurda manevi şahsiyeti ve muhtariyeti haizdir. Haricî ve dâhilî siyaset, şer’i, adlî ve askerî umur, beyne’l-milel iktisadi münasebat ve hükümetin umumi tekâlifi ile menafii birden ziyade vilâyata şâmil hususat müstesna olmak üzere Büyük Millet Meclisince vaz’ edilecek kavânîn mucibince evkaf, medaris, maarif, sıhhiye, iktisat, ziraat, nafia ve muavenet-i ictimaiye işlerinin tanzim ve idaresi “vilâyet şûrâlarının” salâhiyeti dâhilindedir.
MADDE 12–Vilâyet şûrâları vilâyetler halkınca müntehab âzâdan mürekkeptir. Vilâyet şûrâlarının ictima devresi iki senedir. İctima müddeti senede iki aydır.
MADDE 13– Vilâyet şûrâsı, âzâsı miyanından icra amiri olacak bir reis ile muhtelif şuabâtı idareye memur âzâdan teşekkül etmek üzere bir idare heyeti intihab eder. İcra salâhiyeti daimi olan bu heyete aittir.
MADDE 14– Vilâyette Büyük Millet Meclisinin vekili ve mümessili olmak üzere vali bulunur. Vali, Büyük Millet Meclisi Hükümeti tarafından tâyin olunup vazifesi devletin umumi ve müşterek vazaifini rü’yet etmektir. Vali, yalnız devletin umumi vazaifi ile mahallî vazaif arasında tearuz vukuunda müdahale eder.

Kaza

MADDE 15– Kaza, yalnız idari ve inzıbati bir cüz olup manevi şahsiyeti haiz değildir. İda- resi Büyük Millet Meclisi Hükümeti tarafından mansub ve valinin emri altında bir kaimmakama mevdu’dur.

Nahiye

MADDE 16– Nahiye, hususi hayatında muhtariyeti haiz bir manevi şahsiyettir. MADDE 17– Nahiyenin bir şûrâsı, bir idare heyeti ve bir de müdürü vardır.

MADDE 18– Nahiye şûrâsı, nahiye halkınca doğrudan doğruya müntehab âzâdan terekküb eder.
MADDE 19– İdare heyeti ve nahiye müdürü, nahiye şûrâsı tarafından intihab olunur.
MADDE 20– Nahiye şûrâsı ve idare heyeti kazai, iktisadi ve mali salâhiyeti haiz olup bunla- rın derecatı kavânîn-i mahsusa ile tâyin olunur.
MADDE 21– Nahiye bir veya birkaç köyden mürekkeb olduğu gibi bir kasaba da bir nahi- yedir.

Umumi Müfettişlik

MADDE 22– Vilâyetler, iktisadi ve ictimai münasebetleri itibariyle birleştirilerek, umumi müfettişlik kıtaları vücuda getirilir.
MADDE 23– Umumi müfettişlik mıntıkalarının umumi surette asayişinin temini ve umum devair muamelâtının teftişi, umumi müfettişlik mıntıkasındaki vilâyetlerin müşterek işlerinde ahengin tanzimi vazifesi umumi müfettişlere mevdu’dur. Umumi müfettişler, devletin umumi vazaifiyle mahallî idarelere ait vazaif ve mukarreratı daimî surette murakabe ederler.

Madde-i Münferide

İşbu Kanun tarih-i neşrinden itibaren mer’i olur. Ancak el-yevm münakid Büyük Millet Meclisi 5 Eylül 336 tarihli Nisab-ı Müzakere Kanunu’nun birinci maddesinde gösterildiği üzere gayesinin husulüne kadar müstemirren müctemi bulunacağı cihetle, işbu Teşkilât-ı Esasiye Kanunu’ndaki; 4’üncü, 5’inci, 6’ncı maddeler gayenin husulüne el-yevm mevcut Büyük Millet Meclisi aded-i mürettebinin sülüsân-ı ekseriyetle karar verildiği takdirde ancak yeni intihabdan itibaren mer’iyyü’l-icra olacaktır.
20 Kânûn-ı sâni 1337
10 Cemaziye’l-evvel 1339

Bizzat mukabele olunmuştur

İmza

22 minhu