Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün 'Efendiler, yarın Cumhuriyet'i ilan edeceğiz!' sözünün söylendiği 28 Ekim 1923 tarihinin üzerinden 100 yıl geçti. İşte bugün o sözlerin 100. yıl dönümüdür. Kutlu olsun!

Ulu Önder Nutuk'ta 'Efendiler, yarın Cumhuriyet'i ilan edeceğiz!' sözünün hikayesini şöyle anlatmıştır:

"(...) Gece olmuştu Çankaya'ya gitmek üzere Meclis binasından ayrılırken, koridorlarda beni beklemekte olan Kemâlettin Sami ve Hâlit Paşa'lara rastladım.

Ali Fuat Paşa Ankara'dan hareket ederken bunların Ankara'ya geldiklerini o günkü gazetede «Bir uğurlama ve bir karşılama» başlığı altında okumuştum. Daha kendileriyle görüşmemiştim. Benimle konuşmak üzere geç vakte kadar orada beklediklerini anlayınca, akşam yemeğine gelmelerini, Millî Savunma Bakanı Kâzım Paşa vasıtasıyla kendilerine bildirdim. İsmet Paşa ile Kâzım Paşa'ya ve Fethi Bey'e de Çankaya'ya benimle birlikte gelmelerini söyledim.

Çankaya'ya gittiğim zaman, orada, beni görmek üzere gelmiş bulunan Rize Milletvekili Fuat, Afyonkarahisar Milletvekili Ruşen Eşref Bey'lerle karşılaştım. Onları da yemeğe alıkoydum.

Yemek sırasında: "Yarın Cumhuriyet ilân edeceğiz" dedim. Orada bulunan arkadaşlar, derhal düşünceme katıldılar. Yemeği bıraktık. O dakikadan itibaren, nasıl hareket edileceği konusunda kısa bir program yaparak arkadaşları görevlendirdim. Yaptığım programın ve verdiğim talimatın uygulanışını göreceksiniz!

Efendiler, görüyorsunuz ki, Cumhuriyet ilânına karar vermek için Ankara'da bulunan bütün arkadaşlarımı davet ederek onlarla görüşüp tartışmaya asla lüzum ve ihtiyaç görmedim.

Çünkü, onların da aslında ve tabiî olarak benim gibi düşündüklerinden şüphe etmiyordum. Halbuki, o sırada Ankara'da bulunmayan bazı kişiler, yetkileri olmadığı halde, kendilerine haber verilmeden, düşünce ve rızaları alınmadan Cumhuriyetin ilân edilmiş olmasını bize gücenme ve bizden ayrılma sebebi saydılar.". (kaynak: 1)

O gece İsmet Paşa dışındaki misafirler erkenden ayrılmış ve Ulu Önder, İsmet Paşa ile bir kanun tasarısı taslağı hazırlamışlardır. Böylece Cumhuriyet'in ilan edilmesi için bir adım daha atılmıştır.

Başta Ulu Önder Başkomutan Mareşal Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere kurtuluş mücadelesi vermiş kahramanlarımızı sevgi, saygı, minnet, özlem ve rahmetle anıyoruz.