Antik Kore mimarisi, kil kiremit çatılar, koruyucu duvarlar içindeki muhafazalar, iç avlular ve bahçeler ile karakterize edilen zarif ve ferah, çok odalı yapılar oluşturmak için ahşap ve taşın ustaca birleşimi ile özetlenmiştir ve koruyucu duvarlar, iç avlular ve bahçeler içindeki muhafazalar ve tümü, tipik olarak dolgulu topraktan oluşan yükseltilmiş bir platform üzerine yerleştirilmiştir. Mimarlar tasarımlarını doğal çevreyle uyumlu bir şekilde harmanlamaya ve doğal manzaralardan yararlanmaya çalıştıkları için binaların anlık topografyası da önemliydi. Koreli mimarların çalışmaları, Tunç Çağı dolmenlerinden eski Kore krallarının devasa tonozlu muhafazalarına kadar, yarımadadaki sur duvarlarında ve mezarlarda da görülür.

Antik Kore mimarisi (bu makalede MS 1230'dan önceki dönem), bizim zaman dilimimiz içinde Kore tarihinin en belirgin üç dönemiyle ilgili olarak en iyi şekilde tanımlanmıştır: Silla, Goguryeo (Koguryo) ve Baekje (Paekche) hanedanlarının yarımadayı yönettiği MS 4. yüzyıldan 7. yüzyıla kadar uzanan Üç Krallık dönemi; 668'den 935'e kadar hüküm süren Birleşik Silla Krallığı; ve MS 918'den 1392'ye kadar hüküm süren Goryeo (Koryo) Hanedanlığı. Yine de bu dönemleri kapsamadan önce, Prehistorik Kore, dolmen mezarları şeklinde anıtsal mimarinin bazı ilginç örneklerini sunar.

Tarih Öncesi Kore

Tunç Çağı Kore köyleri, yamaçlara inşa edilmiş küçük yarı yeraltı evleriyle karakterize edildi. Dairesel ya da kare tasarımlıydılar, zemine 1,5 metre kazdılar ve sazdan çatıları vardı. Tipik olarak birkaç ocakları vardı ve bazen ahşap çitlerle korunuyorlardı. Böyle bir köyün bir örneği, 14 evi olan ve MÖ 1200'e tarihlenen Han Nehri yakınında Hunam-ri. Dolmenler (Korece: ko'indol veya chisongmyo) - yekpare taşlardan yapılmış basit yapılar - çoğunlukla köylerin yakınında görülür ve içlerine gömülü arkeolojik buluntular, topluluğun seçkin üyeleri için mezarlar olarak inşa edildiğini anlatır. Kore'de 200.000 kişi bilinmektedir (bunların %90'ı Güney Kore'dedir). Üç biçim alırlar: büyük bir taşın iki dik taş üzerinde yatay olarak durduğu 'masa' formu, daha küçük taşlardan oluşan bir höyüğün üzerine yerleştirilmiş büyük bir yassı taş ve taşla kaplı küçük bir gömülü mezarın üzerine düz olarak yerleştirilmiş tek bir büyük taş levhalar. İlk tür en sık olarak tek başına meydana gelirken, diğerleri bazen sıralar veya gruplar halinde bulunur. Antik Kore dolmenlerinin göze çarpan örnekleri, Ganghwa Adası'nda M.Ö. Kore Tunç Çağı'nda 1000 M.Ö. Bir gömme bağlamıyla ilgisi olmayan ve belki de işaret taşları olarak kullanılan tekli duran taşlar (menhirler) de Kore'de bulunur.

Üç Krallık (MS 4.-7. yy)

Goguryeo

Ne yazık ki, eski Kore'den ayakta kalan birkaç kamu binası var ve MS 16. yüzyıldan önce saray yok. Bununla birlikte, arkeoloji ve günümüze ulaşan mezarlar ve bunların duvar resimleri, tarihçilerin dönemimiz boyunca saray ve tapınak mimarisinin başlıca özelliklerini belirlemelerine olanak sağlamıştır. Pyongyang'da üç Goguryeo dönemi Budist tapınağı kazılmıştır, ancak birinin merkezinde sekizgen bir pagoda olduğuna dair işaretler dışında çok az kalıntı vardır.

Goguryeo kasabalarından kalan daha önemli arkeolojik kalıntıların bazıları, Tonggou, Fushun ve Pyongyang'dan gelen duvarlar ve surlardır. Tonggou'nun kasaba çevresinde 8 km'lik taş duvarı, Fushun'un ise dört kapısı olan 2.3 km'lik duvarı vardı. Bir zamanlar Goguryeo'nun başkenti olan Pyongyang, 80 x 30 m boyutlarına kadar çok büyük binalara ve yapay tepeler ve göllere sahip bahçeli saraylara sahipti. Binalar, sitelerde bolca bulunan nilüfer çiçeği ve iblis maskesi tasarımlarını taşıyan etkileyici çatı kiremitleri ile süslenmiştir. MS 552'de, Taesongsan tepesinin yakınında, 20 kapısı ve kulesinin yanı sıra çeşitli depolar ve kuyuların bulunduğu 7 km'lik sur duvarları ile yeni bir kasaba inşa edildi.

Dış binalardan daha iyi hayatta kalanlar mezarlardır ve en eski Goguryeo'lar nehir parkelerini kullanan taş höyükler şeklini almıştır. Ancak MS 4. yüzyılda, kesme taş bloklardan yapılmış piramitlerin içine kare mezarlar yerleştirildi. En büyük örnek eski başkent Gungnaesong'da (modern Tonggou) ve Büyük Kral Gwanggaeto'nun (MS 391-412) olduğu düşünülüyor. 75 metre uzunluğunda ve 3 x 5 metre ölçülerinde blokların kullanıldığı yapının her köşesinde dört küçük dolmen benzeri yapı bulunuyor.

Bir diğer önemli mezar ise Taebang'ın son hükümdarı Tong Shou'nun mezarıdır. Pyongyang yakınlarında bulunan bir yazıt, mezarı MS 357'ye tarihlendirir. Merkez odası 18 kireçtaşı sütun ve duvar resimlerine sahiptir; dört küçük oda ile çevrilidir. Ancak Goguryeo dönemi mezarlarının bu iki örnekten daha tipik olanı, kare bir kaide üzerine inşa edilmiş ve bir iç mezar ile daha mütevazı yarım küre şeklindeki toprak höyüklerdir. Çeşitli Goguryeo mezarlarında görülen diğer mimari özellikler arasında bindirmeli çatılar, sekizgen sütunlar ve döner taş kapılar bulunur.

Baekje

Baekje krallığının sanatı ve mimarisi genellikle üç krallığın en iyisi olarak kabul edilir, ancak ne yazık ki gelecek nesiller için bunlar da yüzyıllar boyunca Silla, Goguryeo ve Çin Tang hanedanları ile savaşlar nedeniyle büyük yıkıma uğradı. İksan'daki Miruk tapınağında iki taş ve bir ahşap pagoda vardı. Orijinal 7-9 kattan sadece altı tanesine rağmen bir taş pagoda hayatta kaldı. Hayatta kalan diğer tek Baekje pagodası da taştandır ve Buyo'daki Chongnim tapınağında bulunur. Son olarak, Baekje mimari tasarımının unsurları, Wa Japan bir müttefikken birçok Baekje ustasının Japonya'ya gitmesi nedeniyle, Japonya'da hayatta kalan birçok ahşap binada görülebilir.

Bu dönemde Baekje krallığından belki de en etkileyici mezarlardan biri, devasa toprak höyüğü içinde yüzlerce kalıplanmış tuğla ile kaplı yarı dairesel bir tonoz bulunan Kral Muryeong-Wang'ın (MS 501-523) mezarıdır. birçoğu lotus çiçeği ve geometrik tasarımlarla süslenmiştir. Gongju'nun yakınında bulunan yapı, mezarın içindeki bir yazıt levhasıyla belirtildiği gibi, MS 525'e tarihlenmektedir.

Silla

Bu dönemin tipik Silla mezarları, daha sonra büyük bir taş yığını ve bir toprak höyüğü ile kaplanmış bir toprak çukura yerleştirilmiş ahşap bir odadan oluşur. Mezarı su geçirmez hale getirmek için taşların arasına kil katmanları uygulandı. Birçok mezar, bazen on kişiye kadar ulaşan birden fazla mezar içerir. Bir girişin olmaması, diğer iki krallığa göre daha birçok Silla mezarının bozulmadan hayatta kalması ve böylece altın taçlardan yeşim mücevherlere kadar hazineler sağlaması anlamına geliyordu. Aslında iki höyükten oluşan ve bir kral ve kraliçeyi içeren bu tür en büyük mezar Hwangnam Taechong mezarıdır. MS 5-7. yüzyıla tarihlenen mezar, 80 x 120 m ölçülerinde, höyükleri 22 ve 23 m yüksekliğindedir.

Gyeongju'da, Silla başkenti, MS 7. yüzyılın ortalarında benzersiz Cheomseongdae gözlemevine sahiptir. 9 metre yüksekliğinde, bir güneş saati gibi davrandı ama aynı zamanda her ekinoksta iç katta güneş ışınlarını yakalayan güneye bakan bir penceresi var. Doğu Asya'da ayakta kalan en eski gözlemevidir.

Birleşik Silla Krallığı (MS 668-935)

Gyeongju'nun başkenti bu dönemde daha da görkemli hale geldi ve Samgungnyusa metin koleksiyonunda şaşırtıcı 35 saray, 55 sokak, 1360 semt ve 178.936 eve sahip olarak tanımlanıyor. Sarayların kendi bahçeleri ve gölleri vardı, ancak binaların kendilerinden geriye kalan tek şey dekoratif yer karoları. Başkentte ayakta kalan dikkate değer yapılar arasında, her ikisi de geleneksel olarak MS 751 olan MS 8. yüzyıla tarihlenen Dabotap ve Seokgatap adlı iki ayakta kalan taş pagoda bulunmaktadır. Taş pagodalar, Kore'nin Budist mimarisine eşsiz katkısıdır ve bu çift, orijinal olarak, şimdi restore edilmiş, ancak orijinal boyutunun sadece bir kısmı olan muhteşem 5-7. yüzyıla ait Bulguksa tapınağının (Buda Ülkesi Tapınağı) bir parçasıydı. Birleşik Silla dönemine ait göze çarpan taş yapılardan biri, Gyeongju'nun doğusundaki Budist Seokguram Grotto tapınağıdır. MS 751 ve 774 arasında inşa edilmiş, içinde devasa bir Buda'nın oturduğu dairesel kubbeli bir iç oda içerir. Duvarlar nişlere yerleştirilmiş 41 figürlü heykellerle süslenmiştir.

MS 7. yüzyıldan itibaren, Silla mezarları daha çok Goguryeo ve Baekje'nin daha önceki mezarlarına benziyordu ve üstlerinde daha küçük bir toprak höyük vardı ve daha sonra taş levhalarla karşı karşıya kaldı. Levhalar sıklıkla doğu zodyakının on iki hayvanının kabartma oymalarıyla süslenmiştir. Her figür bir silah taşır ve bu nedenle mezarın sembolik korunmasını sağlar. En güzel örneklerden ikisi, Gwaereung'daki general Kim Yu-sin (MS 7. yüzyıl) ve Kral Wonseong'un (MS 8. yüzyıl) mezarlarıdır.

Goryeo Hanedanlığı (MS 918-1392)

Daha önce belirtildiği gibi, Goryeo hanedanından, büyük ölçüde ahşap olduğu için yapılmış, arkeolojik açıdan zayıf bir hayatta kalan tapınak yoktur. Mimari stil hakkında iyi bir fikir, Yeongju'daki Pusok tapınağındaki MS 13. yüzyıldan kalma Ebedi Yaşam Salonu'nda (Muryangsujeon) görülür. Tüm Kore'de ayakta kalan en eski ahşap yapılardan biridir. Çatısı çift kenar gösterir ve üç katmanlı desteklerle desteklenir. Aynı zamanda dönemin tipik destek kolonlarının tepesinde daha karmaşık çatı braketlerine sahiptir. Ahşap kolonlar incelir ve tavansız açıklığa izin verir. Taş pagodalar daha iyi hayatta kaldı ve bunlar yere bağlı olarak eklektik. Bazıları daha önceki dönemlerin stilini sürdürürken, diğerleri sekizgen veya beşgen bir forma (Song China'dan etkilenmiştir) veya daha soğanlı bir şekle sahiptir, belki de Şamanist sanatta görülen düz yuvarlak diskleri taklit eder. Taş fenerler, Goryeo mimari tasarımının bir başka göstergesidir. Birçoğu aslan, sütun veya sekizgen platform çiftleri şeklini alır.

Goryeo dönemine ait en iyi korunmuş mezar, bizim zaman çerçevemizin ötesindedir, ancak yine de anılmayı hak ediyor ve her halükarda tüm dönemin mimari geleneklerini sürdürüyor. Gaeseong'un yakınında bulunan kral Gongmin (MS 1330-1374) ve Moğol karısı Noguk'a aittir. Mezarın iki höyüğü, yin ve yang'ı temsil eden kaplan ve koyun heykelleri ile taş korkuluklara sahiptir. Höyüğün içinde duvar resimleri ve tavanları takımyıldızlarla süslenmiş iki taş oda bulunmaktadır. MS 11. ve 12. yüzyıl mezarları da Gaeseong'da bulunur ve benzer şekilde dekore edilmiştir, hayvan zodyak, Gongmin'in mezarında olduğu gibi birçok yerde bulunur.

Mimari Temalar

Bu uzun mimari gelişme tarihini göz önünde bulundurarak, eski Kore'deki çoğu geleneksel binada ortak olan bazı temel unsurları ve özellikleri şimdi özetleyebiliriz. Koreli mimarlar tarafından verilecek ilk karar, yapılarını tam olarak nereye inşa edecekleriydi. Topografya, bir binanın tasarımını yerel çevresiyle (pungsu) uyum sağlayacak şekilde etkileyebilecek önemli bir faktör olarak kabul edildi. Mümkün olan en iyi yer, rüzgarı engelleyen ve içinden bir nehir geçen geniş bir ovaya açılan dağlarla çevrili bir yerdi. Her iki özelliğin de binaya akacak enerji veya gi sağladığı düşünülüyordu. Böyle bir konum, baesan imsu olarak tanımlandı. Aynı zamanda hoş bir manzaraya sahip olmak da önemliydi, bu da yalnızca tek binaların değil, bazen tüm köylerin belirli bir yöne baktığı anlamına geliyordu.

İnşaat, binanın ahşap sütunlarıyla (çam tercih edildi) başladı, ancak bunlar genellikle doğrudan zemine değil, yerel olarak toplanan büyük taşlara yerleştirildi. Bu taşların kullanımı, yapay yapı ile doğa arasında doğrudan bir uyumu temsil ediyordu, öyle ki, taşlar kesilmemiş, daha ziyade ahşap sütunun dibi, kaba taşın üzerine tam oturacak şekilde oyulmuştur. Bu işleme deombeong jucho denir. Sütunlar yuvarlak, kare, altıgen veya sekizgen olabilir, ancak yuvarlak sütunlar genellikle daha önemli binalar için ayrılmıştır. Antik Yunan mimarisinde olduğu gibi, sütunlar, binanın uzaktan gerçekten dümdüz görünmesini sağlamak için bilerek tabanda daha ince, ortada daha kalın ve köşelerde daha uzun yapıldı, baeheullim olarak bilinen bir sanat. Ek bir strateji, tüm sütunların hafifçe içe doğru eğilmesini sağlamaktı, ansollim adı verilen bir özellik.

Destek kolonları yerleştirildikten sonra, yapının geri kalanı, mukavemetleri için özenle seçilmiş ve doğal eğrilikleri korunarak ahşap kirişler kullanılarak inşa edildi. Cheonynyongsa tapınağındaki Daeungjeon (Ana Salon) binası bu yaklaşımın mükemmel bir örneğidir. Duvarlar, kalıplara doldurulmuş ve yaklaşık 40 cm kalınlığında toprakla veya bir bambu çerçeveye çamur uygulanarak yapılmıştır. Çamur, samanla karıştırılarak sağlamlaştırıldı ve bazen yosunla kaynatılmış su eklenerek su geçirmez hale getirildi. Pencereler ahşap çıtalar kullanılarak yapılmıştır.

Kore binalarının çatıları, muson mevsiminde ağır olabilen ve kışın karın ağırlığına dayanacak kadar güçlü olan yağmur suyunun kolay drenajını sağlamak için tipik olarak yüksek perdelidir. Ayrıca sıcak aylarda hava akışına izin verecek kadar yüksektir. Eski çatılar ahşap kirişlerden yapılmış ve daha sonra ekstra yalıtım sağlamak için bir toprak tabakasının üzerine kiremit (giwa) döşenmiştir. Çatılar estetik amaçlı içbükeydir ve saçaklar da hafifçe yukarı doğru kıvrılır (cheoma). Bu eğrilik, kışın ekstra güneş ışığının binaya girmesine izin verirken, aynı zamanda yazın biraz ekstra gölge sağlar.

Son olarak, birçok kamu binası, küçük bir kiremit çatı taşıyan bir duvarla çevrelenmiştir. Giriş, bazen duvardan daha uzun (soseuldaemun) veya duvarla aynı seviyede olan (pyeongdaemun) kiremit çatılı bir kapıdan oluşuyordu. En önemli tapınaklar ve saraylar genellikle üçlü bir kapıya veya sammun'a sahipti. Mezar yerleri genellikle bir dizi dikey kırmızı kirişi destekleyen iki kırmızı sütundan oluşan daha basit bir kapıya (hongsalmun) sahiptir.

Kore Özel Konutları - Hanok

Geleneksel bir Kore özel evi (hanok) ya da en azından üst sınıfların evleri, daha büyük Kore kamu binalarıyla hemen hemen aynı malzemeleri kullandı ve benzer çatılara sahipti, ancak daha küçük bir ölçekte. En önemli yapılar, yine oda boşluğunu tanımlayan ahşap destek kolonlarıydı. Bu sütunların arasına tuğla, taş veya toprak kullanılarak dış duvarlar inşa edilmiştir. İç duvarlar veya geçici oda bölmeleri, dut kabuğundan yapılmış düz sürgülü kağıt kapılar (changhoji) kullanılarak yapılmıştır. Kore'de yalnızca tapınaklar, idari ofisler ve saraylar gibi kamu binalarının renkli duvar süslemeleri taşımasına izin verildi. Dış kapılar ve pencereler, genellikle son derece dekoratif kafes işlerine (kkotsal) oyulmuş, birbirine geçen ahşap ızgaralar (changsal) kullanılarak yapılmıştır. Çatı ahşap kirişler kullanılarak inşa edilmiş ve daha sonra kil kiremit kullanılarak kiremitlenmiştir. Çatılar beşik şeklinde olabileceği gibi kamu binalarında olduğu gibi sarkan saçaklı da olabilir.

Tek bir ev genellikle birkaç iç avluyu ve bazen bir bahçeyi çevreliyordu. Erkekler, kadınlar ve hizmetliler için yaşam alanları ayrıydı. Odalar ayrıca misafir ağırlama, uyku odaları, yemek hazırlama, depolama ve evcil hayvanlar için alan gibi fonksiyonel alanlara da ayrıldı. Odaların zeminleri ahşap olabilir ve sıcak aylarda odayı serin tutmak için hafif yükseltilmiş (maru sistemi) veya kış ayları için gerekli olan ondol yerden ısıtma sistemi kullanılabilir. Mumlu kağıt kaplamalı taştan yapılmış bu ikinci tip, evin ana ocağından sıcak havanın aktığı bir baca sistemine sahiptir. İlk olarak MS 7. yüzyılda kullanılmış ve Kore'de yaygın olarak kullanılmıştır. Bu şekilde ısıtılan odalar daha düşük kağıt tavanlara sahipken, ısıtılmayan odalar çıplak çatı kerestesine ulaşıyordu.

Köylüler için daha mütevazı evler, elbette, sadece birkaç odalı ve çoğunlukla pirinç samanı kullanılarak, ahşap levhaların üzerine yayılmış bir toprak tabakası üzerine serilmiş sazdan (choga) çatılı bu büyük konutlardan çok daha basitti. Gerçekten de, çatı kiremitlerinin varlığı neredeyse kesinlikle bir statü sembolü haline geldi ve sadece eski Kore toplumunda rütbeli bireylerin konutlarında bunlara izin verildi.

kaynak: https://www.worldhistory.org/Korean_Architecture/