Sultan Ahmed Camii'nin tasarımı, hem Osmanlı camisi hem de Bizans kilisesi gelişmelerinin iki yüzyıllık doruk noktasıdır. Komşu Ayasofya'nın bazı Bizans unsurlarını geleneksel İslam mimarisiyle birleştirir ve Osmanlı İmparatorluğu'nun klasik döneminin son büyük camisi olarak kabul edilir. Mimar, ezici büyüklük, heybet ve ihtişamı hedefleyerek ustası Sinan'ın fikirlerini uygulamıştır.

Sultan Ahmed Camii, Türkiye'de altı minareli iki camiden ilkidir. İkincisi Adana'daki Sabancı Camii'dir. Sultanahmet Camii'nin köşelerinde dört minare vardır. Bu yivli, kalem şeklindeki minarelerin her birinin sarkıt payandalı üçer şerefesi, ön avlunun sonundaki diğer iki tanesi ise sadece iki şerefeye sahiptir.

Sultanahmet Camii'nin alt katlarında ve her iskelede, caminin içi, İznik şehrinde elliden fazla farklı lale deseninde yapılmış 20.000'den fazla el yapımı seramik çini ile kaplanmıştır. Alt katlardaki çinilerin tasarımı gelenekselken, galeri katında ise çiçek, meyve ve selviyi temsil eden tasarımları gösterişli hale geliyor.

Kapadokya'nın Avanos ilçesinden İznik ustası Kasap Hacı ve Barış Efendi gözetiminde 20.000'den fazla çini yapılmıştır. Her bir çini için ödenecek bedel padişah fermanıyla belirlenmiş, zamanla genel olarak çini fiyatları yükselmiştir. Sonuç olarak, binada kullanılan karoların kalitesi giderek azaldı. Renkleri solmuş, değişmiş ve sırları matlaşmıştır. Arka balkon duvarındaki çiniler, Topkapı Sarayı'nın 1574 yılında yangında hasar gören haremden restore edilmiş çinilerdir.

Caminin iç kısmının üst seviyelerinde mavi boya hakimdir. Karmaşık tasarımlara sahip 200'den fazla vitray pencere doğal ışık alır. Avizelerin üzerinde, caminin içinde örümcek ağlarını kovarak örümcek ağlarından korunmak için yapılan devekuşu yumurtaları bulunur. Kur'an ayetlerini içeren süslemeler, çoğu zamanının en büyük hattatı olarak kabul edilen Seyyid Kasım Gubari tarafından yapılmıştır.

Yerler, hayırsever insanlar tarafından bağışlanan ve eskidikçe düzenli olarak değiştirilen halılarla kaplıdır. Birçok geniş pencere, ferah bir izlenim bırakıyor. Caminin her eksedrasında, bazıları kör olan beş pencere vardır.

Her yarım kubbenin 14 penceresi ve merkezi kubbenin 28 penceresi (dördü kör) vardır. Pencereler için renkli cam, Venedik Signoria'sından padişaha bir hediyeydi. Bu renkli pencerelerin çoğu, sanatsal değeri çok az olan veya hiç olmayan mevcut modern versiyonlarla değiştirildi.

Cami iç mekanının en önemli unsuru, mukarnaslı nişli ve üzerinde çift kitabeli pano bulunan, ince oyma ve yontulmuş mermerden yapılmış mihraptır. Bitişik duvarlar çinilerle kaplanmıştır. Ancak etrafındaki birçok pencere nedeniyle daha az muhteşem görünmesini sağlar. Mihrabın sağında, Cuma günleri veya özel mübarek günlerde öğle namazında hutbe okurken imamın durduğu, zengin bir şekilde dekore edilmiş minber yer alır. Cami, en kalabalık olduğu zamanlarda bile camideki herkesin imamı görüp duyabilmesi için özel olarak tasarlanmıştır.

Kraliyet köşkü güneydoğu köşesinde yer alır, bir platform, bir sundurma ve iki küçük dinlenme odasından oluşur. Sultanahmet Camii'nin güney doğu üst galerisindeki kraliyet locasına erişim sağlar. 1826 yılında asi Yeniçeri Ocağı'nın baskı altına alınması sırasında Sadrazam'ın karargâhı haline gelen bu dinlenme odaları. Hünkâr mahfilini on mermer sütun taşıyor.

Sultanahmet Camii'nin içindeki birçok kandil bir zamanlar altın ve değerli taşlarla kaplıydı. Cam kaseler arasında devekuşu yumurtaları ve kristal toplar bulunuyordu. Bütün bu süslemeler İstanbul'daki müzeler için kaldırılmış veya yağmalanmıştır.

Geniş ön avlu cephesi, köşe kubbelerindeki kulelerin eklenmesi dışında İstanbul'daki Süleymaniye Camii'nin cephesi ile aynı şekilde yapılmıştır. Avlu, caminin kendisi kadar büyüktür ve sürekli tonozlu bir kemer ile çevrilidir. Ortadaki altıgen şadırvan, avlunun boyutlarının aksine oldukça küçüktür. Avluya açılan anıtsal ama dar geçit, pasajından mimari olarak öne çıkıyor. Yarım kubbesi ince mukarnaslı bir yapıya sahip olup, uzun bir tolobat üzerinde küçük nervürlü bir kubbe ile taçlandırılmıştır.

Caminin batı tarafındaki avlu girişinin üst kısmında ağır bir demir zincir asılıdır. Sultanahmet Camii avlusuna sadece padişahın at sırtında girmesine izin verildi. Padişah darbe almamak için saraya her girdiğinde başını eğmek zorunda kalsın diye zincir oraya konurmuş.

kaynak: http://www.bluemosque.co/architecture.html