Hepimiz kimya dersinde elementleri, bileşikleri ve bunların bağlanma çeşitlerini gördük. Peki bu bağlar hep aynı oranda oluyor kavramını ilk kim gördü. İşte şimdi oradan başlıyoruz. Ufak bir spoiler vereyim bunu ilk kez gözlemleye kişi Joseph Proust adında Fransız bir bilim insanı.

Fransız kimyager Joseph Proust 1794 yılında Belirli Oranlar Yasasını yayımladı. Bu yasa elementlerin nasıl bileşik oluşturursa oluştursun, bir bileşikte her elementin oranının hep aynı olduğunu kanıtladı. Keşfedip ortaya çıkarttığı bu teori, elementler ile ilgili yaşadığı döneme kadar ortaya atılan düşünceleri silip süpürdü ve aynı zamanda modern kimyanın temelini oluşturan yasalardan birisi olarak yerini aldı.

Proust keşfini yaparken, Fransız kimyacılığında bu konuda bir öncü olan Antoine Lavoisier’in, ağırlıkların, yüzdelerin ve oranların dikkatli bir şekilde ölçülmesi gerektiğini savunan eğilimine uygun davranıyordu. Proust, metal oksitlerde (paslanma) metal ile oksijenin birleşim yüzdelerini inceledi. Bu incelemeleri sonucunda; metal ile oksijenin oranının sabit kaldığını keşfetti. Aynı metal farklı oranlar ile oksijenle birleştiğinde farklı özelliklere sahip olan farklı bir bileşiğin oluştuğunu kanıtladı.

Herkes Proust’un bu fikrine inanmadı; ama 1811 yılında İsveçli kimyager Jöns Jakob Berzelius, Proust’un teorisinin, John Dalton’ın elementlere ilişkin yeni atom teorisine ters olmayı bırakın tamamen uygun olduğunu anladı. Ve sonuç olarak kimyanın temel yasası herkes tarafından kabul edildi. Yasa mı? O da şu şekilde: Bir bileşik her zaman aynı atomların bileşiminden oluşuyorsa, elementler her zaman sabit oranlarda bileşir.

 

 

Bileşik nedir? Elementler nasıl bileşik oluşturur? Bileşiklerin bir oranı var mıdır? Kimya oranlarını kim buldu? Kimyager Joseph Proust kimdir? Joseph Proust ne keşfetti? Antoine Lavoisier kimdir? Metal oksit nedir? Metal oksijenle bileşik oluşturursa ne olur? Pas nedir? Jön Jakob Berzelius kimdir?