Kervan huzurunu alıp aram aram yoluna devam ediyor. Dağın yanından geçerken insanlar gayri - sıradan bir manzara görünce apışıp kaldılar, dağ beş parmak biçimindedir, herşey onlara anlaşılıyor. Sum’un eli, diyorlar ki, Sum dağ parçalayıp geniş kayaları kaldırdığında toprağa batmış, hatıra olarak açılmış elini bırakıp gitmiştir.

O zamandan beri Sum’un kervandan ayrıldığı yeri - “Sumgayıt”, gölü - “Ceylanbatan”, dağı ise “Beş parmak” adlandırıyorlar (Şirvan Folkloru, XI. 2005: 93 – 94). Yel dede rüzgarın antropomorfu gibi. Mitolojik tefekkürün yarattığı antropomorflardan biri de Yel dede'dir. Yel dede 4 unsurdan biri olan rüzgarın canlandırılmış ve imgelerinden biridir. Bu ismin kabul edilmesinde onun taşıdığı sembol ve anlam, adın iç içeriği temel alınmıştır.

Yel dede antropomorf imge gibi enkarnasyonun ilk imge yaratmak hassası sonucunda oluşmuştur. Yel dede hakkında mitolojik düşünceler önce fikir şeklinde, sonra ise inanç gibi oluşmuştur. Fikir düşüncedeki spekülatif imgeni türküde ritüelin yardımıyla basitleştirip tam içerikte oluştura bilir. Bu ritüelin kökeninde buğdayın harmanda dövülmesini kolaylaştırmak, samanı savurmak gibi zor işler durur.

 

Kaynakça: Türk Mitolojisi - Ramil ALİYEV