Bellona, Roma mitolojisinde savaş ve yıkım tanrıçasıdır. Mars’ın (Ares’in) dişi karşılığı olarak görülebilir, ancak ona kıyasla daha vahşi ve kanlı bir figürdür. Genellikle kılıç, mızrak veya meşale taşıyan bir savaşçı kadın olarak tasvir edilir ve bazen at arabasıyla savaş alanında tasvir edilir.

 

Bellona’nın Kökeni ve Özellikleri

• Etrüsk kökenli bir tanrıça olduğu düşünülmektedir. Etrüsk mitolojisindeki savaş tanrıçası Nortia ile bağlantılı olabilir.
• Genellikle Mars’ın eşi, kız kardeşi veya arabacısı olarak tasvir edilir.
• Savaş çılgınlığı, kan dökme ve yıkım ile ilişkilendirilmiştir. Yunan mitolojisindeki Enyo ile benzer özelliklere sahiptir.
• Bellona’nın rahipleri, ona ibadet ederken kendi bedenlerini keserek kanlarını kurban olarak sunardı.

Kültü ve Tapınakları

• Roma’daki Bellona Tapınağı, özellikle yabancı tanrılara adanmış ritüeller ve savaş ilanları için kullanılırdı. Roma Senatosu, yabancı elçileri ve generalleri burada kabul ederdi.
• Roma ordusunda ve lejyonerler arasında oldukça popülerdi. Özellikle kan dökerek zafer kazanmayı simgelediği için askerler ona dua ederdi.
• Anadolu’daki Komana gibi bölgelerde Bellona’ya büyük saygı gösterildi. Burada yerel savaş tanrıçalarıyla birleşerek daha güçlü bir figür haline geldi.
• Bellona, diğer Roma tanrıları kadar popüler olmasa da, Roma’nın savaşçı ruhunu simgeleyen güçlü bir figürdü.

Bellona ve Mars ile İlişkisi

Bellona’nın Mars (Ares) ile bağlantısı net değildir ve antik kaynaklarda farklı şekillerde anlatılır:

• Mars’ın kardeşi olduğu sıkça belirtilir. Bu, onun savaşın sadece fiziksel değil, taktiğe, kana ve stratejiye dayalı yönünü simgelediğini gösterir.
• Bazı metinlerde Mars’ın karısı veya sevgilisi olarak da geçer. Bu, savaşın hem kaotik (Bellona) hem de düzenli (Mars) yönlerinin birleşmesini simgeler.
• Mars’ın arabacısı veya hizmetkârı olarak da tasvir edilir. Mars’ın yanından ayrılmaz ve savaşın en kanlı, en acımasız tarafını temsil eder.

Yunan mitolojisindeki karşılığı: Bellona, Enyo ile özdeşleştirilir. Enyo, savaş çılgınlığını simgeler ve genellikle Ares ile birlikte savaş alanında kan dökerken tasvir edilir.

Tapınma Ritüelleri ve Rahipleri

Bellona’nın tapınma ritüelleri diğer Roma tanrılarına göre çok daha sert ve kanlıydı.

• Rahipleri “Bellonarii” olarak biliniyordu ve özellikle savaş öncesi ritüellerde önemli rol oynuyorlardı.
• En dikkat çekici ritüellerinden biri:
  • Rahipler, kollarını, bacaklarını ve bazen dillerini bıçakla keserek tanrıçaya kanlarını sunardı.
  • Bu ritüel, tanrıçanın savaşçılara güç ve zafer vermesi için yapılan bir tür kan fedakârlığı idi.
• Roma’daki Bellona Tapınağı, yabancı elçiler ve savaş generalleri için önemli bir noktaydı.
  • Roma savaş ilanlarını burada yapardı.
  • Düşman topraklarına gönderilecek elçiler tapınağa gelir, ardından savaş başlatılırdı.
  • Savaş ilanı sırasında bir mızrak, Bellona Tapınağı’nın önündeki özel bir alana fırlatılırdı. Bu, Roma’nın düşmanlarına resmen savaş açtığını simgelerdi.

Roma Ordusundaki Rolü

Bellona, Roma askerleri ve lejyonerleri için kutsal bir figürdü.

• Savaş öncesi törenlerde, askerler Bellona’ya dua eder ve kurbanlar sunardı.
• Generaller, savaş meydanında zafer kazanmak için Bellona’ya adaklar adayabilirdi.
• Savaş sırasında Bellona’nın adı, askerleri cesaretlendirmek için savaş çığlığı olarak kullanılabilirdi.

Roma’nın genişlemeci politikası nedeniyle, Bellona kültü, lejyonerler aracılığıyla fethedilen topraklara da yayıldı. Özellikle Anadolu ve Doğu Akdeniz’de Bellona’ya büyük saygı gösterildi.

Diğer Kültürlerle Bağlantısı

Bellona, farklı kültürlerdeki savaş tanrıçalarıyla benzerlik gösterir:

• Yunan mitolojisi: Enyo ile özdeşleşmiştir. Enyo, kan dökme ve kaosu temsil eden bir savaş tanrıçasıdır.
• Anadolu mitolojisi:
  • Bellona, özellikle Komana’da (günümüz Türkiye’sinde Tokat civarı) büyük bir kült merkezine sahipti.
  • Anadolu’nun yerel savaş tanrıçalarıyla birleşerek daha güçlü bir figüre dönüştü.
  • Komana’daki Bellona kültü, Roma döneminde de devam etti ve bazı yerel savaş festivalleri Bellona’ya adandı.
• Hint mitolojisi: Bazı araştırmacılar, Bellona’nın özelliklerinin Hindu savaş tanrıçası Durga veya Kali ile benzerlik taşıdığını öne sürer. Özellikle Kali’nin kanlı ritüelleri ve vahşi savaş doğası Bellona’yı andırır.

Sanatta ve Edebiyatta Bellona

Bellona, antik sanatta sert, vahşi ve savaşçı bir kadın figürü olarak tasvir edilmiştir.

• Heykeller ve kabartmalarda genellikle kasklı, zırhlı ve elinde mızrak ya da kılıç tutan bir savaşçı kadın olarak gösterilir.
• At arabasına binmiş, savaş alanında ilerleyen bir tanrıça olarak da tasvir edilmiştir.
• Etrüsk mezarlarında bulunan bazı duvar resimlerinde, Bellona’nın kan döken bir figür olarak betimlendiği görülmüştür.
• Orta Çağ ve Rönesans sanatında, Bellona, savaşın ilahi yönünü temsil eden bir figür olarak kullanılmıştır. Örneğin:
  • Rubens ve Jacques-Louis David gibi sanatçılar, Bellona’yı resmetmiştir.
  • Shakespeare, “Macbeth” oyununda Bellona’dan bahseder ve onu savaş tanrıçası olarak gösterir.