Türk mitolojisinde zaman kavramı, ecdat hayvan ve totem olarak kabul edilen canlıların isimleri ile ilişkilendirilmiştir. Takvim mitlerindeki köpek, kurt, fare, yılan, at, kaplan ve geyiklerin adları, ecdatlarımız tarafından zamanın yıllarının hayvanların adları ile işaretlenmesini gösterir. Mitolojik ecdadın düşüncesinde arkaik zaman formunun kurt zamanı, köpek yılı gibi kavramlarla ifade edilmesi zamanın metaforik şekilde kabul edilmesini gösterir. Mitolojik bilincin şiirselliğini mitin bütün türlerinde az veya çok derecede görmek, keşfetmek mümkündür.

Üç mit türünün kendine özgü metinlerinde zamanın, mekanın ve etnolojinin aracılığıyla şiirselliğin gittiğini görüyoruz. Mitolojik bilincin şiirsel güzelliğinin, estetiğinin izlerini bu bilincin yapı seviyelerinde de, ona ait özel metinlerde de ortaya koymak önem taşıyor. Mitolojik bilinç sanatsallığının en eski düşünce tipinde - animist, fetişist, totemist, antropoloji vs. görüşlerde kendini nasıl tasdik etmesi de ilginçtir. İnsan belli bir düşünceye sahip olduktan sonra onun bilincinde güzelliğe, estetiğe karşı özel bir davranış tipi de oluşuyor. Kendi düşüncesindeki bu sanatsal içeriğe biçim vermeye, estetik anlamda bu olayı kavramaya çalışıyor. Böylece mitolojik bilincin tüm yapı seviyelerinde estetik içerik göre biliriz. Doğrudur, bu düşünce tiplerinin düzeylerinde estetik içeriğin birbirinden farklı sanatsal formu yoktur. Buna rağmen ilk güzelliğin idrak edilmesinin arkaik tipi gibi görünmesi dikkatlerden kaçmıyor.

Böylece mitolojik bilincin yapısal düzeylerindeki ifade ve içerik güzelliğinin onların her birinin kendine özgü biçimde nasıl yansımasında ve mitin sıraladığımız türleri ecdatlarımızın mitolojik bilincine hakim olan animizm, fetişizm, totemizm, antropomorfizm, şamanizm, magizm, sembolizm gibi yapısal düzeylerinde - düşünce biçimlerinde gözden geçirmek olur.

 

Kaynakça: Memo Larousse Dinler ve Mitoloji