Kızılderililerin dansa bakışını gene bir Kızılderili şöyle açıklıyor: "Neden dans ediyoruz: Dans etmek dua etmektir, dua etmek şifa vermektir, şifa vermek vermektir, vermek yaşamaktır, yaşamak dans etmektir." Dansların İlk gününde kabilelerin saygı duyulan önderleri asaları, mızrakları ve kartal tüyleriyle dans alanına geliyor. Buna "büyük giriş" deniliyor. Herkes ayağa kalkıyor, şapkalar çıkartılıyor. Parmakla işaret etmek bundan böyle saygısızlıktır. Dudaklar büzüştürülerek, göz ve başla işaret edilebilir sadece. Şimdi kutsal geleneklerin hükmü başlamıştır. Davullar kükreyip ruhlar bedenlerinden taşarken, sözler yerini havanın, suyun, yağmurun, güneşin ve rüzgârın dansına bırakmıştır.

"Yaşam bir gölgeciktir yasam nedir? Geceleyin bir ateşböceğinin saçtığı ışıktır. Kışın, bufalonun soluğudur. Otların arasında koşan ve günbatımında kaybolan gölgeciktir..." Elişleriyle süslü giysileri, boncuklu mokasenleri, nakışlı şallarıyla sıra Kızılderili kadın dansçılarda:

Ayrılık Sıkıntısı

 

"Ayrılırken, içimde sıkıntılı bir yalnızlık duygusu vardı. Kocam ölmüş, arkadaşlarım gömülmüş ya da esir alınmıştı. Sahip olduğum her şeyi terk ettiğimi düşünüyordum; ağlamadım ama. Hasta olan akrabalarınızı ya da arkadaşlarınızı kaybettiğiniz zaman neler hissedilir bilirsiniz. Ölüm. O an ölmenin bile sizin için bir önemi yoktur. Bizim içinse, her şey daha zordu. Öldürülenler, güçlü erkekler, sağlıklı kadınlar ve çocuklardı. Bu şekilde öldürülmeyi hak edecek hiçbir şey yapmamışlardı. Biz yalnızca kendi evimizde –atalarımızın evinde- kalmayı istedik. Giderken, kalplerimiz büyük bir üzüntüyle ağırlaşıyor, ruhlarımız parçalanıyordu. Ama özgür olacaktık... Her şey yitip gitmişti ve biz sessizce, karlı geceye doğru yürüdük. "

Kartal veya benzeri türden yırtıcı bir kuşun kanatlarından oluşan bel ya da omuz takısı "Geleneksel Kuzey Dansı"nın en can alıcı görüntüsü. Dededen ve babadan oğla aktarılan bir dans bu. Giysilerin önemli bir bölümü de atadan kalma. "Ot Dansı"nda eğilip büküldüler, "Geleneksel Kuzey Dan$ı"nda kartal gibi uçtular, "Erkeklerin Havalı Dansı"nda hızlandılar, yavaşladılar, "Kadınların Zil Dansı"nda rüya gördüler ve şimdi sırada "Geyik Dansı"