Enver'i hayalinin gerçekleş­meyeceğine inandıran, Sakarya Zaferi oldu. 1921 Eylülünde sona eren bu savaş sırasında En­ver, Batum' da Bolşeviklerin des­teğiyle Anadolu'ya girmeyi ve başarısız olacak Mustafa Ke­mal'in yerini almayı tasarlıyor­du. Oysa zafer, rakibini Gazi'lik ve Mareşal'lik düzeyine çıkar­makla kalmamış, Bolşevikleri de Türkiye'de sadece Ankara Hü­kümeti ile işbirliği yapmak husu­sunda kesin karar almaya yö­neltmişti,

Böylece ilk subaylık yılların­dan beri yıldızları barışmayan iki kumandan artık geri dönüle­meyecek rollere mahkûm edil­miş oluyorlardı. Emperyalizme karşı savaşta müttefik arayan Bolşevikler Ankara'yı tek ortak kabul ederken, Enver'in bu ko­nudaki tezlerini benimsemedik­lerini de ortaya koymuş oluyor­lardı.

Ankara, Panislâmcı ve Pan­turancı politikaları terk ettiğini kesin olarak belirtince, işsiz kalan Enver'e de bunlarla oya­lanmaktan başka bir yol kal­mamış oluyordu. Böylece 1922 Ekim'inin başında Bakü-Aşkabad yoluyla, trende tahtalar üzerinde uyuyarak çantasını başına yastık yaparak Buha­ra'ya vardı. Yanında sadece iki kişi vardı. Nereye, ne yapmak için gittiğini söylemek güçtü. Ar­tık İslam'ı İngiliz emperyalizmi­ne karşı ayaklandırmak için ihti­lal yapmak planının yerine, Rus­lar ve Bolşeviklerle mücadele il­kesini koymuştu.