Mesâfe-i merkeziyenin büyük mihverinde bir körfez ve dağ ve sâhil ve tahte'l-arz kırık yerler gibi tabakâtü'l-arza müte'allık bir alâmet mevcûd olur. Bu kâ'ide bu def’aki hareket-i arzın mesâfe-i merkeziyesinin büyük mihverinde dahi mevcûddur. Mihver-i mezkûr İzmid körfezi boyunca mümted olup bu körfezin devâmı olan sevâhile mütevâzî gider. İstikâmetin birliğini ve tezelzülâtın mesâfe-i merkeziyenin her noktasında mutâbık olmasını mesâfe-i merkeziye hattının dar şekilde bulunmasını hesâba idhâl etdiğimiz hâlde tezelzülün merkezî olmayup hattî olduğunu yâhud ta'bîr-i âhar ile hareketin merkezî bir nokta olmayup mesâfe-i merkeziye büyük mihverine mütevâzî istikâmetde bulunan bir hat olduğunu muhakkak ve o mihverin tûlünce tahte'l-arz kırık bir mahal bulunmasını muhtemel addetmemiz lâzım gelür. Bu hareket-i arzın büyük bir vüs'ati olmasına nazaran merkezinin pek çok derin olduğu zannolunur. Döton ve Hayden usûlüne mürâca'at etdiğimiz hâlde umk-ı mezkûrun otuz dört kilometro olduğunu keşfetmişizdir.

Emil Lakvan Efendi umk-ı mezkûru diğer bir usûl üzere hesâb etdikde aynı umku keşfetmiş olduğundan keşfettiğimiz netîcenin muhtemel olması tasdîk kılınmışdır. Yüz elli seneden beru vukû' bulan hareket-i arz merkezlerinin şimdiye kadar keşf ve tahmîn olunan umku iki yüz elli metrodan altmış kilometro kadardır. Bu merkezlerin yalnız dokuzu yirmi dokuz kilometre olan Çarlzton merkezinden daha derin olup ekserîsinin o kadar derin olmadığı keşfolunmuşdur. Binâberîn Dersa'âdet hareket-i arzının merkez-i tezelzülü yüz elli seneden beru vukû’ bulan zelzele merkezlerinin en derini addolunmak lâzım gelür ise de bu merkez dâ'imâ kışr-ı arzda ve küre-i arzın nısf-ı kutruna nisbetle küçük bir derinlikde ya'nî mezkûr nısf-ı kutrun 1/200 ü râddesindedir.

Fransa ve Rusya ve Romanya'da icrâ olunan tedkîkât-ı fenniye mu'âveneti ile tezelzülâtın sür'at-i intişârını hesâb edebilmişizdir. Zelzele sâniyede üç kilometro sür'atle Paris'e ve üç buçuk kilometro sür'atle Pavlosk’a ve üç kilometro ve altı aşar sür'atle Bükreş'e muvâsalet etmişdir. Yunanistan'da ahîren Lokrid nâhiyesinde vukû' bulan hareket-i arzda Birminkemli Mösyö Daviso'nun tedkikât-ı sahîhasına ve Atina Rasadhânesi'nde tedkikât-ı âcizânemize istinâden mezkûr hareket-i arzın Birminkem şehrine kadar sür'at-i intişârı sâniyede üç kilometro olduğunu keşfeylemiş olduğumuz cihetle işbu iki hareket-i arzın Paris ve Pavlosk ve Bükreş ve Birminkem'e kadar sür'at-ı intişârı takrîben sadânın sulb-i cisimlerden geçmesinin sür'ati kadar olduğu tebeyyün eylemişdir. Hareket-i arzdan biraz evvel ba'zı alâ’im-i mütekaddime zuhûr etdiği muhakkak addolunmalıdır. Mesâfe-i merkeziyenin bir çok mahallerinde hareket-i arzdan hayli evvel kırlangıçların korkup yuvalarından uçmuş oldukları câlib-i enzâr-ı dikkat olmuşdur. Ba'zı mahallerde kırlangıçlar akşam yuvalarına dönmüşler ise de diğer mahallerde sürü ile telgraf hatları üzerine konup şedîd tezelzülâtdan biraz sonra avdet etmişlerdir. Mesâfe-i merkeziyenin birçok mahallerinde hareketden birkaç dakîka evvel tavukların ve hayvânât-ı sâ’irenin korkub kaçmak ve ihtifâ etmek istedikleri görülmüşdür. Bu alâmet-i şedîd tezelzülâtdan evvel arzın hafifçe sallanmasından nâşî olmağla insan hareket-i arzı evvelden keşf edemediği hâlde kendisinden daha mütehassis olan hayvanlar ânı his ederler.

Bu izâhâtdan istifâde olunarak en küçük sedayı ve en hafif tezelzülü gayetle his edebilecek alât-ı fenniye i'mali için icra-yı tedkikât olunabilir.Bu aletler hafif hareket-i arzı dahi haber vereceğinden şedid tezelzülât vukû' bulması üzerine celb dikkat eder.Mezkur imârât-ı mütekaddimeden başka bir ' mühendis hareket-i 'arzdan biraz evvel aletin mıknatıs iğnesinin etrafına bir demir parçası dönderilmekte imiş gibi sallandığını görmüşdür.Efrenci Temmuz'un 10'unda vakt-i zahirde vukû'a gelen tezelzülât-ı şedideden sonra o günü ve ertesi günler az şiddetli tezelzülât dahi vukû' bulub bunlar Ağustos'un 8'ine kadar kesb-i hıffet etmiş ve efrenci Ağustos'un 8'inde dahi hayli hafif bir hareket duyulmuşdur.