Osmanlı İmparatorluğu, gerek maddi menfaatler, gerekse de siyasi çıkarlar için çeşitli ülkelere kapitülasyon adı verilen, ticari imtiyazlar vermişti. Ancak bu ahitnameler, iki taraf arasında yapılmış bir antlaşma statüsünde değildi; tek taraflıydı. Osmanlı padişahının yabancılara bir inayetiydi. Bu tür ticari imtiyazlar, ancak 1718’de Avusturya ile yapılan Pasarofça Antlaşması’ndan sonra iki taraflı hale gelmişti. Ayrıca Avrupalılarla yapılan ticaret antlaşmaları tek taraflı işlememiş; ve yabancı tüccarların Osmanlı topraklarında imtiyazlı olarak faaliyette bulunmalarına karşılık, Türk tüccarlar da Venedik’te, Avusturya’da ve daha birçok Avrupa ülkesinde uzun yıllar ticaret yapmışlardır.
Osmanlı İmparatorluğu’nda silah, barut, kurşun, zift, kükürt, at, öküz, keçi ve koyun derisi, meşin, balmumu, don yağı, pamuk, pamuk ipliği, kereste, yelken bezi ve hububatın serbestçe yurtdışına satılması yasaktı. Bu maddelerin ihraç edilebilmesi için Divan-ı Hümayun’dan izin alınması gerekliydi. Bu ihracat yasağı, hem Avrupalılar, hem de İran için geçerliydi. İran’a özellikle silah, at, gümüş, kalay ve bakırın satılması yasaktı.
Bu ihracat yasakları daha ziyade, imparatorluğun müdafaası ile ilgili maddeler için geçerliydi. Ayrıca halkın temel yiyecek maddesi olan buğdayda, sıkıntı çekilmemesi için yabancılara satılmazdı. Hububat ve diğer yiyecek maddelerinin serbestçe ihraç edilmesi halinde, ülkede bu malların azalacağından ve fiyatların yükseleceğinden korkuluyordu. Yine pamuk ve boya maddeleri gibi Osmanlı sanayinde kullanılan maddelerin ihracı da üreticilerin sıkıntı çekmemesi için yasaklanmıştı.
Bu yasaklara karşılık, Avrupalıların bu maddelere duyduğu ihtiyaç, XVI. Yüzyıl’ın ikinci yarısından itibaren kaçakçılık faaliyetlerine sebep oldu. Bu gizli alışveriş, bölgedeki üreticileri de, Avrupalı tüccarlara mallarını iç piyasanın üzerinde bir fiyata sattıkları için memnun ediyordu. Kaçakçılık, Osmanlı topraklarında mal arzının daralmasına ve fiyatların yükselmesine sebep oldu.
Yorumlar
Osmanlı Devleti'ni bitiren etkenlerden birisi
Yorum yazmak için lütfen giriş yapınız