Türk geleneğinde devlet başkanı nasıl seçilirdi?

 

Türklerin millet olarak tarih sahnesine çıkıp devlet yapılarını oluşturmaları Mete Han (Oğuz Han) yönetimindeki Büyük Hun İmparatorluğu zamanındadır. Bu yüzden, sonraki dö nemlerde birçok uygulama “Oğuz töresi” olarak adlandırılmıştır. Türk devlet geleneğinde devlet başkanının seçimi de Mete Han'a kadar gi der.

Oğuz töresine göre, devle tin, hanedanın ortak malı olduğu söylenir. Ancak bu yanlıştır. Ortak olan devlet değil, yönetimdir. Türk devlet geleneğine göre, devlet, hanedan üyeleri tarafından ortak olarak yönetilirdi. Devlet başkanı seçiminde ise, bir sistem yoktu. Hanedanın her üyesinin devlet başkanı olma hakkı vardı. Bu da tarih boyunca sürekli olarak kaosa neden olmuştur.

Osmanlı'dan önceki uygulama ne idi?

 

Osmanlı İmparatorlu ğu'ndan önceki bü tün Türk devletlerin de devlet başkanı seçiminde bir sistem oluşturulmaması, taht kavgalarını beraberinde getir miştir. İsyan etmedikleri süre ce genelde hanedan üyelerine dokunul mamıştır. Hatta is yan edenler de bir çok kez affedilmiş tir. Ancak bu durum on binlerce insanın ölümüne de yol aç mıştır.

Büyük Selçuklu Devleti kurulduğunda, Tuğrul Bey hükümdar olmuş, ancak ülke hanedan üyeleri arasında bölünerek yönetilmiştir. Tuğ rul Bey döneminde, kardeşi İbrahim Yinal isyan etmiş, daha sonra da Alpaslan, kardeşi ve amcaoğluyla mücadeleye girişmiştir. Büyük Selçuklular döneminde, isyan etmedikleri müddetçe şehzade ler öldürülmemiştir. Türkiye Selçuk luları da ilk başlar da, isyan etmedikle ri sürece, şehzadele re dokunmamışlar dır. Ancak Anado lu'da da isyan ve taht kavgaları bit mek bilmemiştir. Büyük Sel­çuklu devletinden farklı ola rak, Türkiye Selçukluları dö neminde isyan etmemiş şehza deleri öldüren hükümdarlar da çıkmıştır.