İşbu tezelzülâtın en şedîdi Temmuzun on ikisinde alafranga sâ'atle akşam sâ'at dördü on geçerek zuhûr etmiş ve iki saniye sürmüşdür. Temmuzun on sekizinde kable'z-zevâl sâ'at on biri elli sekiz dakîka geçerek şedîd bir tezelzül duyulmuşdur. Bunlar ile berâber ilk def’alar gibi tahte'l-arz bir sadâ dahi işidilmişdir. Heğbeli adasında Temmuzun onunda vakt-i zuhrdan sonra olan tezelzülât hatt-ı ufkî üzere olup bir çok toprak yıkılmasına müşâbih tahte'l-arz bir sadâ dahi duyulmuşdur. Birinci tezelzülâtdan sonra mesâfe-i merkeziyenin ba'zı mahallerinde tezelzül ile berâber olmaksızın sadâ duyulmuşdur.

Tedkîk etdiğimiz kâffe-i alâ'ime nazaran işbu hareket-i arzın tektonik ya’nî arzın teşekkülâtına müte'allık olduğu tahakkuk etmişdir. Mesâfe-i merkeziye mihverinin tûlünce merkez-i tezelzülün vüs'ati ve teşekkülât-ı arzıyeye müte'allık tabakâtü'l-arz hâdisesi teşkîl eden İzmid körfezinde mihver-i mezkûrun istikâmeti ve ale'l-umûm İsoseiste kavislerin gâyetle uzun şekilleri ve işbu alâmet-i tabi'iyenin şiddet ve vüs’at-i fevka'l-âdesi mezkûr hareket-i arzın tektonik ya'nî teşekkülât-ı arziyeye müte'allık olduğuna bizi ikna' etmişdir.

Yanardağ feveranları işbu hareket-i arzda görülen vüs'at ve şiddeti ve ahvâl-i sâ'ireyi hâ'iz değildirler. Tektonik hareket-i arzlar arzın tedrîcen ve âheste teşekkülünden hasbe'l-îcâb zuhûr eden bir alâmet-i tabi'iyedir. İşbu teşekkülün netâyicinden beru dahi kışr-ı arzın hareketi ve sâhil hatlarının tebdîl-i mekânı ise de bu tebdîl-i mekân ol kadar aheste vukû’ bulur ki hissolunması içün binlerce seneler lâzımdır. Binâ'enaleyh Marmara denizinin şehir ve ada ve karyelerinin batması içün aslâ ve kat’â bir muhâtara bulunmadığından ahâlînin yanardağ zuhûruna ve adalar sevâhilin çökmesine dâ'ir olan evhâmı ma'a'l-memnûniye hiçbir mütâla'a ve esbâb-ı fenniye üzerine mübtenî değildir. Bi'l-aks Temmuzun onunda üç şedîd tezelzül ile başlamış olan hareket-i arzın devr-i iştidâdı şimdi hayli geçüp hitâma varmakda olması melhûzdur.