Dini oluşum yerlerinde horozun, özellikle de beyaz horozun ayrı bir yeri vardır. Beyaz horoz kutsal sayılır ve bulunduğu yere uğur getirdiği düşünülürdü. Hacı Bektaş Velî’nin beyaz horoza binip keramet gösterdiğine inanılırdı. Saygın kuşlar arasında, güvercin, turna ve bülbülün de yer aldığını unutmamak gerekir. Özellikle tarikat yaşamında onların sayısız yazı-resimleri yapılmıştı.

Osmanlılar da gerek günlük yaşamda, gerek mitoloji öykülerinde kuşa özel bir önem vermiştir. Osmanlı’da kuş sevgisinin iki önemli kanıtı vardır. Bunlardan ilki; serçe, kırlangıç, saka ve güvercin gibi kuşlar için yapılan ‘kuş evi’ denilen barınaklardır. Kuş evleri; cami, medrese, türbe, çeşme ve han gibi yapılar ile özel konutların cephelerine yapılan tek, iki, hatta üç katlı maket yapılardır. Görünüşleriyle hem üzerine yapıldığı binaya bir özellik katar, hem de kendi başlarına bir anıt güzelliğine sahiptirler. İçlerinde bir şatoya, hatta bir saraya benzeyenleri bile vardır.

Sokaklarda dolaşan kuşbazlar da, Osmanlı’da kuş sevgisinin ikinci bir göstergesiydi. Kuşbazlar, kuşları çeşitli yöntemlerle tutar; kimi kuşları eğiterek onlara çeşitli hünerler öğretirlerdi. Bu kuşları satın alanlar da sonra onları azad eder ve bu davranışlarıyla sevap kazanacaklarını düşünürlerdi. Çaylaklara dokunmak günahtı, onlara sürekli açıkta et bırakılırdı. Viyana Devlet Kitaplığı’nda bulunan, 16. yüzyıla tarihlenen bir suluboya resimde, bir kuşbazı, müşterilerini ve havada azad edilmiş bir kuşu görüyoruz. III. Murad’ın oğlu Şehzade Mehmed’in 1582’deki ünlü sünnet şenliğini resmeden minyatür ustası Nakkaş Osman’ın ‘Surname-i Hümayun’ adlı görkemli yapıtında yer alan iki minyatür, ellerinde ve kafeslerde çeşitli kuşlarla kuşbazları At Meydanı’nda gösteriyor.

Osmanlı minyatürlerinde çeşitli bakımdan çok zengin kuş resimleri vardır. Bunların kimi, tek olarak yapılmıştır. Örneğin bir ağaçkakan, bir saksağan, bir çulluk ve gagasında çekirge tutan bir kuş gibi... Bunun dışında ‘Kelile ve Dimne’ hikâyelerinin Osmanlıca minyatürlü yazmalarında, kuşlarla ilgili öykülere de geniş ölçüde yer verilmiştir. Örneğin bir baykuşun kuşların kralı seçilmesine kızan kargaların baykuşlara savaş açması; horozla şahinin tartışması; horozla tilkinin öyküsü; kuraklıktan dolayı zor durumda kalan bir kaplumbağaya iki ördeğin yardımı...