Yaz günü sahilde yürürken elimizden düşürmediğimiz, yakıcı sıcaklardan kara kışa artık vazgeçilmez tatlılarımızdan birisi olan dondurmanın tarihinden başlayıp faydalarına doğru içimizi serinletecek bir yolculuğa çıkıyoruz. Külahlarımız hazırsa bu eşsiz lezzetin tarihi tadına varalım…

Dondurmanın kesin olarak ne zaman bulunduğu ya da üretildiği bilinmemekle beraber, tarihçiler Romalılar, Çinliler ve Mısırlılar tarafından yapıldığını öne sürüyorlar ama bu konudaki en net kanıt diyebileceğimiz durum: Soğuk hava deposu konusunda uzmanlaşmış olmalarından dolayı Perslerin dondurma benzeri yiyecekler ürettiğidir. Hatta Persler, dağların yüksek yamaçlarına çukurlar kazarak topladıkları karları; süt, kaymak, bal, şurup, şerbet, çeşitli baharatlar ve tatlandırıcı gıdılar ile harmanlayarak tekrar bu çukurlara gömüyorlardı. Bu çukurlarda haftalarca bekleyen karışım soğuk hava depolarına taşınarak yaz boyunca muhafaza edilip tüketiliyordu. Evet günümüzdeki dondurma formatında bir gıda değil bu ama tarihteki ilk dondurma diyebileceğimiz yiyeceğın kanıtı budur.

Peki günümüzde severek yediğimiz dondurma nasıl ortaya çıktı?

 

Günümüzdekilere en benzer dondurma 17. yüzyılda İtalya’da üretilmeye başlandı. Süt, kaymak, bal ve ellerindeki meyve özlerini buz ve kar ile sürekli çırparak karıştırıyorlar daha sonrasında ise buz dolu fıçılarda tam olarak donmasını bekliyorlardı. Günümüzde izlediğimiz çelik platform üzerinde sürekli karıştırılarak elde edilen orijinal adı ‘’Ice Cream Rolls’’ olan dilimize ‘’Rulo Dondurma’’ olarak geçen yakın zamanın moda dondurmasına çok benzemiyor mu sizce de? Avrupa’da dondurmanın fark edilip yükselişe geçmesi; 17. yüzyıla denk geliyor. İtalya’daki süt, krema ve meyve karışımları ile kalitesi artan dondurmanın lezzeti artık Fransa’nın İmparatorluk Sarayı’na ve asillerin konaklarına girmeyi başarmıştır. Hatta Fransa’da İtalyan karışımına yumurta sarısını da ekleyerek kendi tarzlarında bir dondurma üretmeye başlarlar ve bu tarzı anlatan ‘’Dondurma Yapma Sanatı’’ adında 84 sayfalık el yazması bir kitap bile hazırlarlar. ‘’Peki ya külahlar ne ara ortaya çıktı?’’ derseniz de size: 1904 yılında St. Louis’de düzenlenen Dünya Fuarı’nda ilk olarak ortaya çıktı diyebiliriz.

Peki dondurma ülkemizde ne ara ortaya çıktı?

 

Ülkemizde Osmanlı Dönemi’nden başlayan kar-şerbet, kar-pekmez karışımlarının yenilmesi zaten yaygındı. Hala yazlık bölgelerde bunlarla karşılaşabilirsiniz. Hatta yazılı saray belgelerinde İstanbul’a kar ve konsantre üzüm sularının taşındığını görebilirsiniz. Bunun yanı sıra Osmanlı’nın son dönemleri ile cumhuriyetimizin ilk dönemlerinde İstanbul Bakırköy’de; kokusu ile meşhur Arnavutköy çileği kullanılarak yapılan dondurmanın yanı sıra kayısılı dondurma, koyun sütü ile manda sütünün karıştırılması ile yapılan dondurma veya salepli dondurmaya rastlarız.

Gelelim günümüzdeki dondurmaya

 

 

Dondurma günümüzde iyi bir atıştırmalık hatta sağlıklı bir ara öğün olarak çıkıyor karşımıza. Yeterli ve dengeli bir besin olan dondurma içeriğindeki; karbonhidrat ve proteinin yanı sıra A, D ve E vitaminleri ile kalsiyum, fosfor, magnezyum, potasyum gibi mineraller ile bizler için gerçekten çok sağlıklı atıştırmalıklardır. Hatta tek yönlü beslenmeyi bile engelleyen bir gıdadır dondurma. Ayrıca artık bir kenara bırakalım lütfen ‘’Kışın dondurma yemek, boğaz ağrıtır.’’ efsanesini. Çünkü dondurma vücudumuzdaki ağrıyı azaltma özelliğine sahip. Hatta bademcik ameliyatından sonra doktorlar dondurma yemeyi öneriyorlar. Kilo vermeye çalışanlar sizlere de hafif bir ara öğün tavsiyemizdir dondurma. Hatta buradan herkese tavsiye ettiğimiz dondurmaya ulaşabilirsiniz.