ABD'de Kongre'ye sunduğu raporunda General Harbord şu satırlara yer veriyordu:
"Anlaşılıyor ki, Türkiye sorununu halletmek için milli mücadelecileri hesaba katmak gerekiyor. "
Sivas Kongresi günlerinde Amerikan mandası tartışılırken Anadolu toprakları, aynı konuyu incelemek üzere yola çıkmış kalabalık bir Amerikan heyetini ağırlamaya hazırlanıyordu.
ABD Başkanı Wilson'un emriyle General James G. Harbord başkanlığında oluşturulan bu inceleme heyetinin asıl amacı Ermenistan üzerinde güdüm kurma olanaklarının araştırılmasıydı. Heyet, Ermenilerin Anadolu ve Kafkasya'daki gerçek durumunu yerinde inceleyerek “Amerikan mandasında bir Ermenistan” kurmanın altyapısını araştıracaktı. Ama aynı zamanda İstanbul ve Türkiye üzerinde bir manda yönetimi tesis etmenin de mümkün olup olmadığını rapor edecekti.
Heyetin kadrosu geniş tutulmuştu. 15'i asker, 31'i sivil, 46 kişiden kurulan Amerikan heyeti, Fransa' daki Amerikan Kuvvetleri mensupları ve Amerikan Yardım Teşkilatı'ndan alınan uzman personelden oluşuyordu. General Harbord’ un heyetin oluşturulması aşamasındaki tüm tarafsız olma gayretine karşın Amerikan yönetimi, 2’ si subay ve 3'ü sivil 5 Ermeni personeli de heyete sokmuştu. Ancak General Harbord'un bu konudaki tarafsızlığının ilk işareti Robert Kolej'de tarih öğretmenliği yapan Hüseyin Bey (Pektaş) başta olmak üzere, Türk tercümanlara görev vermesinden anlaşılıyordu.
General Harbord’ un heyeti 24 Ağustos 1919'da Amerikan donanmasına ait Martha Washington gemisi ile Fransa'nın Brest limanından hareket etti. 2 Eylül'de İstanbul'a ulaşan Amerikan heyeti 7 Eylül de Haydarpaşa'dan trenle Adana'ya doğru yola çıktı. Mustafa Kemal İstanbul'daki Kuvayı Milliye’cilerden hareket haberini almıştı. Hemen General Harbord'la heyetinin güvenliği ve iyi karşılanmaları konusunda bir tamim yayımladı.
Yorumlar
Neler tartışılmış zamanında
Yorum yazmak için lütfen giriş yapınız