Yüzlerce antik kalıntı üzerinde üç yıl süren bir araştırma, Mısır’ın antik hanedanlıklarına dair uzun süredir var olan bir dizi tartışmayı sonlandıracak gibi görünüyor. Science’ın yeni sayısında yayımlanan araştırma, MÖ 2650 ile MÖ 1100 yılları arasında Mısır firavunlarının hüküm sürdükleri dönemlerin sınırlarını yüksek çözünürlüklü radyoaktif karbon izotop ölçümleriyle kesinleştiren ilk araştırma olma özelliği taşıyor.

İngiltere Oxford Üniversitesi’nden fizikçi ve matematikçi Christopher Bronk Ramsey’in başkanlığındaki araştırmacılar antik buluntulardaki radyoaktif karbon-14 izotopu miktarını ölçmeye dayanan bilinen tekniği kullanıyorlar. Bitkiler büyüdükçe doğadaki karbon-14’ü emerler ve bu bitkiler ölünce radyoizotop doğal olarak zaman içinde bozunur. Organik maddelerden yapılmış buluntulardaki karbon-14 düzeyinin ölçümü arkeologların bunların yaşını belirlemesine olanak tanır. Arkeologların dünyanın her yerinde radyo karbon tarihlendirme metodunu kullanmalarına karşın, nedense Mısır buluntuları üzerinde daha önce yüksek çözünürlüklü tarihlendirme yapılmamıştı?

Bronk Ramsey, Mısır’da arkeolojik kalıntıların yurtdışına çıkarılmasıyla ilgili katı kurallar bulunduğunu ve yüksek kalitede bir araştırma için gereken donanımınsa Mısır’da bulunmadığını söylüyor. Bu sorunu aşmak için Bronk ve ekibi Avrupa ve ABD’deki müzelerden 211 örnek topladı. Örneklerin, geçmişte üretildikleri tarihle aynı zaman dilimi içinde yetişen organik maddelerden yapılmış olduğundan emin olmak amacıyla ahşap ve kemikten yapılma nesneler yerine, sepet, kumaş ve gıda gibi buluntulara bağlı kaldılar.

Örneklerin çoğu belirli firavunların hükümdarlık dönemiyle ilişkili olduğu bilinen mezarlardan alındı. Bu firavunların yönetim sırası ve hükümdarlıklarının yaklaşık süresi uzun süredir bilinmekteydi ve bu sayede örnekleri bir grup olarak incelemek mümkün oldu. Bulgular Mısır araştırmacıları arasında uzun süredir var olan bazı anlaşmazlıkları sona erdirecek gibi görünüyor. Bu tartışmalardan biri Amenhotep, Tutankamon ve Ramses gibi iyi bilinen firavunların da içinde olduğu Yeni Krallık döneminin başlangıcıyla ilgili. Tarihçiler bu dönemin tam olarak ne zaman başladığı konusunda ikiye ayrılmış durumdaydı: Bir görüştekiler MÖ 1539 tarihini savunurken diğerleri bu tarihi MÖ 1550 olarak tahmin ediyordu.

Bronk Ramsey ve ekibinin bulguları birinci tarihi hatta bundan daha erken bir dönemi destekliyor. Yeni Krallık’tan önce gelen Orta Krallık döneminin başlangıç tarihi ile ilgili de benzer tartışmalar bulunuyor. Bu dönemin başlangıcı geleneksel olarak Sirius yıldızı üzerindeki bir kerteriz noktasıyla ilişkilendirilmişti. Ancak bu gözlemin nerede yapıldığı bilinmiyordu ve bu da tarih tahminlerinin MÖ 2055’ten MÖ 2009’a kadar uzanmasına sebep oluyordu.

Bu veriler ayrıca arkeologların ve tarihçilerin Thera Yanardağı’nın patlamasının Mısır tarihinde hangi döneme rast geldiğini belirlemesini de sağlayabilir. Bu patlama Yunan Santorini Adası’nın büyük kısmını yok etmiş ve Akdeniz uygarlıkları boyunca şok dalgaları göndermişti. Patlamanın tam olarak ne zaman gerçekleştiği tartışmalı, fakat Bruins’e göre, en son verileri ve önceki sonuçları karşılaştırarak patlamanın Yeni Krallık’ın başlangıcından önce meydana geldiğini söylemek olası.