Ünlü şeyhülislam ve ta­rihçi İbn Kemal, Geli­bolu'dan söz ederken şunları söyler:

 

"Gelibolu'da doğan ço­cuklar timsah gibi su içinde bü­yürler. Beşikleri ecel tekneleridir. Sabah ve akşam gemilerin sesle­riyle uyurlar."

 

Gelibolu, Piri Reis'in de memleketidir! Bugün, 'Piri Reis' adının he­men herkes tarafından bilinmesi­ni sağlayan, çizdiği iki dünya ha­ritasıdır. Bunlardan birincisi, 1513 yılında yapılmış ve 1517'de Mısır'da Yavuz'a sunulmuştur.

Bu harita, bir 'ilk' değildir. Bundan önce de 'eski Dünya’nın birçok haritası çizilmiştir ve bu çalışmalardan Osmanlıların, İs­lam coğrafyacıları vasıtasıyla, bilgileri vardır. 'Yeni dünya' Amerika'yı da gösteren haritayı ise Kristof Kolomb 1498'de çiz­miş ancak bu harita daha sonra kaybolmuştur. Oysa Piri Reis, Kolomb'un bu haritasını görmüş ve onun dışında, 33 haritadan daha istifade ederek kendi hari­tasını çizmiştir. Piri Reis, Kolomb'un harita­sını görüp ondan faydalanmanın ötesinde, Cenovalı kâşifin mace­ralarını da 'birinci ağızdan' din­leme fırsatını da bulmuştur!

Piri Reis, Kolomb'un tayfasıyla konuşmuştur. Nasıl olabilir böyle bir şey diyeceksiniz... İşte öy­küsü: Piri Reis, amcası Kemal Reis'in elindeki esirler arasında bulunan ve Kristof Kolomb ile tam üç kez Amerika'ya gitmiş olan bir İspanyol denizciden din­lediklerini haritasının üzerine kaydetmiştir:

 

"... Kolomb bir ada görüp, ona varır. Karaya çıkmadan demir atar. Bu adanın halkı görürler ki kendilerine bu gemiden zarar yok, varırlar, ba­lık avlayıp filikasıyla bunlara getirirler. Bunlar da hoş görüp on­lara sırça boncuk verirler. Meğer Kolomb sırça boncuğun ol di­yarda muteber olduğunu buldu­ğu kitapta okumuş imiş. Onlar boncuğu görüp daha ziyade ba­lık getirirler. Bunlar da daima onlara sırça boncuk verirler. Bir gün bir kadının kolunda altın görürler, altını alıp boncuk ve­rirler. Kolomb' un adamları derler ki, 'Varın daha altın geti­rin, size daha ziyade boncuk ve­relim". Anlar varıp daha çok al­tın getirirler. Meğer bunların dağlarında altın madeni varmış. Bir gün dahi birinin elinde inci görürler. İnciyi alıp boncuk verirler. Bunlar görürler ki boncuk verirler, daha çok inci getirirler. İnci bu adanın kıyısında iki kulaç yerde bulunur imiş..."

Oluşturduğu yeni dünya ha­ritasında Piri Reis'in, Kolomb'un bugün elimizde bulunmayan ha­ritasıyla İskenderiye Kütüphane­si'nden çıkma bir başka haritayı kullanmış olması, bu çalışmanın önemini artırmaktadır. Ancak Piri Reis'in Yavuz'a sunduğu bu dünya haritası da bugün, eksiktir. Elimizdeki kı­sım, İspanya'yı, Doğu Afrika'yı, Atlas Okyanusu'nu, Güney ve Orta Amerika ile Antil Adala­rı'nı içermekledir. Kayıp bölü­mün içeriğiyse bilinmemektedir.

Dokuz ayrı renkte boyayla renklendirilerek deri üzerine çi­zilmiş olan bu harita 86 santim boyundadır. Haritanın üst kısmı 61 santim, alt kısmı ise 41 san­tim genişliğindedir. Haritada rüzgâr gülleri ve çeşitli yön çizgi­leri bulunmaktadır. Harita üzerinde yapılan ince­lemeler, elimizde bulunan kısmın tam bir dünya haritasının bir parçası olduğunu ortaya koy­maktadır. Haritanın üzerinde, belirtilen yerlerin özellikleri ve kimler tarafından keşfedildiği yazılıdır. Ayrıca harita üzerinde bir kısmı hayali insan ve hayvan resimleri bulunmaktadır.

Piri Reis'in 1528 yılında Ka­nuni'ye sunduğu ikinci harita ise 8 ayrı renk boyayla ceylan derisi üzerine çizilmiştir. 68x69 santim ebatlarındaki bu haritanın da sa­dece bir kısmı elimizde bulun­maktadır. Haritada, Atlas Okya­nusu'nun kuzeyiyle Kuzey Ame­rika yer almaktadır. Birinci haritada, eksik bilgilerden kaynaklanan kimi yanlış­lıklar burada düzeltilmiş ve o güne kadar keşfedilmemiş kimi yerler boş bırakılmıştır. Bu du­rum, son gelişmeleri takip etme konusunda Piri Reis'in gösterdiği bilimsel hassasiyeti sergile­mektedir.

Amerika'nın keşfine ilişkin olarak Piri Reis'in verdiği en ilginç bilgi, 'Kitâb-ı Bahriye' adlı yapıtında yer alır. Burada, Antil Adaları'nın denizciler tarafından 1465 yılında keşfedildiği yazılmıştır. Bu bilgi, Kristof Kolomb'dan önce Amerika yakınlarındaki adalara gelen denizcilerin varlığına işaret etmektedir.  Piri Reis, haritasındaki Amerika kıyıları çiziminin yanına şu açıklamaları not etmiştir:

 

"İşbu kenarlara Antilya derler. 1492 yılında bulunmuştur. Amma şöyle rivayet ederler kim, Ceneviz'den bir kafir, adına Kolonbo derler imiş, bu yerleri ol bulmuştur. Kolonbo'nun eline bir kitap gelmiş ki Mağrib Denizi'nin (Atlantik Okyanusu) nihayetinde kıyılar ve adalar ve türlü türlü madenler ve dahi elmas dağı vardır deyü bu kitapta yazar. Kolonbo kitabın tamamını okuyup, Ceneviz ulularına bu okuduklarını anlatıp, 'Gelin bana iki pare gemi verin, varayım, ol yerleri bulayım' der. Bunlar, 'Mağrib Deryası'nın nihayeti mi bulunur?' derler. Kolonbo görür ki Cenevizlilerden çare yok, gider, İspanya Beyi'ne varır, hikayeti bir bir arzeder. Onlar dahi Cenevizli gibi cevap verirler. Ancak Kolonbo bunlara bıktıracak kadar ısrar eder. Sonunda İspanya Bey'i iki gemi verip, donatıp, 'Ey Kolonbo, eğer senin dediğin gibi olursa, seni ol diyara kapudan edeyim' deyip, Kolonbo'yu Bahr-i Mağrib'e gönderir."

Piri Reis'in birinci ha­ritası 1929 yılında, Milli Müze­ler Müdürü Halil Edhem Eldem tarafından Topkapı Sarayı'nda bulunur. Bilim çevrelerinde yo­ğun ilgi uyandıran haritaya iliş­kin ilk araştırmayı da Prof. Paul Kahle yapar. Daha son­ra Atatürk'ün özel ilgi ve emirleriyle haritanın tıpkıbasımı gerçekleşti­rilir. Ancak 1956 yılına kadar, haritaya ilişkin başka bir çalışma yapıl­maz. Bir Türk amirali­nin 1956'da Washing­ton DC deki U. S. Navy Hydgrophic Offi­ce'e haritanın tıpkıbası­mını hediye etmesi, Piri Reis haritasının öyküsünde yeni bir dönem başlatır.

Washington'daki eski harita­lar uzmanı A. H. Mallery tara­fından yapılan inceleme sonu­cunda ilginç bulgular ortaya çı­kar: Piri Reis haritasının güne­yindeki bölgeler, Antarktika’daki Queen Maud kıyılarının ve kar­şısındaki adaların, henüz buzul­larla kaplanmadıkları zamana ilişkindir. Bu konuda 26 Ağustos 1956'da Georgetown Üniversitesi'nin düzenlediği bir radyo tartışması yapılır ve programa katılanlar Mallery'in fikrini des­tekler. Bu tartışmanın ardından Prof. C. Hapgood, iki oğlu ve 24 öğrencisinden oluşan bir ekip kurarak araştırmalara başlar. 'The Maps of Sea Kings' (Eski Deniz Krallarının Haritaları) adını ta­şıyan kitap, bu araştırmaların ürü­nüdür. İlk baskısı 1965’te, genişletilmiş ikinci baskısı ise 1979 yılında yapılır.

Prof. Hapgood'ın araştırmaları, Kahire'yi merkez alan hava fotoğraflarıyla Piri Reis'in haritasının inanılmaz bir benzerlik gösterdiğini ortaya çıkartır. Vincent H. Gaddes isimli bir araştırmacı ise 'American Indian Myths and Mysteries' (Amerika Yerlilerinin Efsane ve Gizemleri) adlı kitabında, Piri Reis haritası ve ona benzeyen bazı haritalar üzerinde yapılan incelemeler so­nucunda, bu haritaların bilinme­yen bir çağda çizilmiş haritaların kopyaları olabileceğini ileri sürer ve Amerika yerlilerinin efsanele­riyle bazı arkeolojik kalıntıları delil olarak gösterir.

Prof. Hapgood'ın kitabından esinlenen Allan W. Eckert de ko­nusu Piri Reis'in haritası etrafın­da dönen 'The Hap Theory' isimli bir roman yazar. Romanın sonunda, dünya yok olmak üze­redir ve felaketten kurtulabilecek birkaç noktadan birisi olan Ken­ya'daki Nqaia kenti civarındaki bir depoya, Amerika Özgürlük Belgesi ve Amerikan Anayasası ile Piri Reis'in haritası da konulur.