Halil Bey’ in anılarında yer verdiği bu olay, aynı zamanda Kafkasya Cephesi'nde savaşın nasıl ve neden kaybedildiğini göstermesi açısından da önemlidir. Askerin, karşısındaki yedek subaya verdiği yanıt, Halil Bey'in de vurguladığı üzere, “Efendim asker kırı mı var” şeklindedir. Soğuk ile, Doğu Cephesi'nde askeri en fazla zorlayan ve sıkıntıya sokan, yiyecek sorunu idi. Bu sorun öylesine vahim noktalara ulaşmıştır ki aç kalan asker bulduğu köpek ve leş kargalarını yemeğe başlamıştı. Bu hazin durum, Halil Bey'in anılarında da yer alır.
Halil Bey, tuttuğu günlüklerin birçok yerinde bu soruna değinir. Ataman'ın da dâhil olduğu 94. Alay'ın 3. Tabur'u, Erzurum'un dağlarında açlık tehlikesiyle karşı karşıya kalır. Kış şartlarına uygun giysi ve donanımdan yoksun olan tabur donma tehlikesi riskine rağmen, kuytu bir yer bulamadıklarından, geceyi meyilli bir tepenin eteklerinde kar üzerinde yatarak geçirir.
Gece olduğunda, yattığı tümsekten rahatsız olan bir asker, kasaturasını karın içine sokarak tümseği düzlemeye çalışırken kar tabakasının altında bir arpa demeti olduğunu görür. İşte tesadüfen bulunan bu arpa demeti, açlık ve soğukla mücadele eden bölüğün yeni den hayata dönmesini sağlar. Diğer askerlerin de yardımıyla kar tabakasının altındaki arpa demetleri çıkarılır. Askerler, arpayı başaklarından ayırarak “kavurga” yaparlar. 27 Nisan da 94. Alay'a Katmar Köyü'nün kuzeyinde ve doğusunda bir savunma hattı kurarak, Rus ilerleyişini durdurma görevi verilir.
Bu mevzide 25 gün kalan Alay; soğuk, açlık ve en önemlisi de bitlerin yol açtığı salgın hastalıkla karşı karşıya kalır. Günde en az 20 asker ölmektedir. 25 günün sonun da Alay'ın imdadına Tümen Komutanı Albay Vehbi Bey yetişir. Vehbi Bey’in çabalarıyla Katmar Köyü'nden kazanlar getirilir. Bite gömülmüş askerlerin çamaşır ve elbiseleri bu kazanlarda kaynatılarak salgının önüne geçilir ve 94. Alay yeniden hayata döner. 9 Haziran 1915'te Kara dağ eteklerinde Ruslarla yapı lan savaşta, Halil Bey bacağından vurulur. Erzurum'daki Konya Hilaliahmer Hastanesi'ne yatırılan Halil Bey iyileştikten sonra 3 Ağustos’ta 3.050 rakımlı tepelerdeki bölüğüne katılır.
Yorumlar
Kış şartları çok kötü
Yorum yazmak için lütfen giriş yapınız