94. Alay komuta heyetinin Karasu mevkiindeki geçidi zayıf bir kuvvetle tutması, 32. Tümen'in yarısından çoğunun ölmesine ve 146 subayın esir düşmesine yol açar. Tarih, 8 Ağustos 1916'dır. Yani bundan tam 90 yıl önce... Ruslara esir düşenler arasında, Halil Bey de vardır.

Bu tarihten sonra da, Halil Ataman ve diğerleri için uzun ve zorlu bir esaret hayatı başlar: Sibirya'daki Krasnogorks Esir Kampı'na getiri lirler ve burada, 3 Mart 1917'de başlayan esaret, 1921’ in 23 Şubat gününe kadar, tam dört yıl sürer.

Niğde'nin Bor ilçesinde 1888'de doğan Halil Ataman, Bor Rüştiyesi'nin ardından Niğde'deki “Kör İsmail Medresesi” nde okur. Ancak medresenin kapatılmasıyla buradaki öğrenimi yarım kalır. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra medrese eğitimi yarım kalan öğrencilere tanınan “dışarıdan bitirme” sınavlarına katılan Ataman, girdiği sınavların üçünü başarıyla tamamlar. Ardından İstanbul'daki Kuzat Mektebi'ne (kadı yetiştirme okulu) girmeye karar veren Ataman, 3 Ağustos 1914'te ilan edilen seferberlik nedeniyle bu projesini gerçekleştiremez. Öğrenci olduğu için de “İhtiyat Zabiti” yani yedek subay olarak askere alınır. Harbiye'deki eğitimin ardından gönüllü olarak Doğu Cephesi’ne gider. Halil Bey'in Nisan 1915'te başlayan Doğu Cephesi tanıklıkları, bundan tam doksan yıl öncesine, 8 Ağustos 1916'ya, Halil Ataman'ın Ruslara esir düşüp Sibirya'daki esir kamplarının yolunu tuttuğu güne kadar sürer, Halil Bey ve arkadaşları bu coğrafyada, 1917 Ekim Devrimi'ne de tanık olurlar.

Rusya'daki esaret, 23 Şubat 1921'de, Ataman da dâhil olmak üzere, 1.030 esirin Vladivostok limanından onları İstanbul'a götürecek olan “Heymeymoro” adlı Japon gemisine bindirilmesiyle son bulur. Ama Ataman'ın İstanbul'a dönüş tarihi, 25 Haziran 1922'dir. Çünkü gemi, 5 Nisan 1921'de Yunanlılar tarafından Midilli önlerinde durdurulur ve Pire limanına çekilir. Bu durumda, Cemiyet-i Akvam da, Anadolu'da savaş sona erinceye kadar, geminin İtalya'nın Azinora Adası'na çekilmesine karar verir. Gemi, 13 Ekim 1921'de Azinora Adası'na gelir. Esirler bu adada 19 Haziran 1922 tarihine kadar kalırlar. 19 Haziran'da başlayan dönüş yolculuğu, 25 Haziran 1922'de İstanbul'da son bulur.